DER ROTHAARSTEIG - DAG 2
Traject L743 - Bruchhausen – Willingen – Küstelberg 21 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Zicht op Bruchhausen in het Medebachtal
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek






 Parkeerplaats L743
Ongeveer 21 km
Deze dagetappe start op de parkeerplaats aan de L743 bij de Feuereiche en leidt ons meteen richting rotsformaties van de Bruchhauser Steine en langs Bruchhausen. Door het Graugrebenscher Wald en voorbij aan de Richtplatz leidt de route ons naar het hoogste punt van de Rothaarsteig en Nordrhein-Westfalen, de 843 meter hoge Langenberg. Even verderop betreden we het Naturschutzgebiet Neuer Hagen, waar we de Niedersfelder Hochheide oversteken en het hoogveengebied kruisen, alvorens we zuidwaarts richting Küstelberg wandelen, het eindpunt van deze dagwandeling.

ROUTEBESCHRIJVING

Voor deze etappe vertrekken we vanaf de parkeerplaats aan de L743, die speciaal is aangelegd voor wandelaars van de Rothaarsteig. Het is wel opletten op dit punt waar het traject van de wandeling deze drukke L743 kruist. Bij deze oversteek is de situatie onoverzichtelijk door de bocht die deze weg hier maakt in de richting van Brilon-Wald. We staan op deze plek ook op de waterscheiding van Rijn en Weser. Aan de zuidzijde van de L743 beginnen we aan het nieuwe traject bij de natuurstenen kilometerpaal met Rothaarsteiglogo en aanduiding 15 KM. Deze natuurstenen kilometerpalen staan om de 5 à 10 kilometer opgesteld met de afstanden van begin tot eindpunt van de Rothaarsteig. Het brede onverharde pad, dat we nu volgen, brengt ons in de richting van de Bruchhauser Steine, die dan aan de linkerzijde opduiken. Het zijn vier indrukwekkende rotsblokken met namen als Bornstein, Feldstein, Goldstein en Ravenstein met een hoogte die tot wel 92 meter reikt en die deel uitmaken van de Istenberg (728 m). De top van de Feldstein steekt zelfs 28 meter boven de Istenberg uit. Deze imposante Bruchhauser Steine bestaan uit stollingsgesteente dat zich rond 370 miljoen jaren geleden in het Devoon tijdperk uit afzettingen in een oerzee heeft gevormd. Door later vulkanisme 290 miljoen jaren geleden in het Carboon ontstaat dit lavagesteente, die verwering beter doorstaan.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Natuurstenen kilometerpaal Rothaarsteig
Aan de voet van de Bruchhauser Steine zijn de restanten zichtbaar van een walburcht. De vondsten op het 8 hectare grote terrein dateren uit de Vroege en Midden IJzertijd, dus de 6e/5e tot 3e eeuw voor Christus. Op grond van schervenvondsten en gebruiksvoorwerpen wordt aangenomen dat deze eeuwenoude vesting vermoedelijk in die tijd voor Christus ook een belangrijke offerplaats is geweest en de oudste in Westfalen is. Speculeren dat deze plek bij Tacitus vermeld wordt als het beroemde heiligdom Tamfana is op grond van de huidige bodemvondsten niet te bewijzen. Aannemelijk is dat het complex ook aan het begin van de Middeleeuwen nog wordt bezocht. Tegenwoordig zijn de opvallende rotsenformaties een natuurbeschermingsgebied. Een infocentrum, informatieborden en educatieve paden maken de bezoeker wegwijs in de geheimen van de reusachtige rotsen. Het traject van de Rothaarsteig verloopt onder de Bruchhauser Steine langs naar het kleine dorpje Bruchhausen, die in de vallei van de Gierskoppbach, een 14 km lange zijrivier van de Ruhr. De route voert ons langs de bebouwing aan de oostzijde van Bruchhausen in zuidoostelijke richting langs weilanden en bosrand tot we het bosrijke gebied van het Gaugrebenscher Wald betreden.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Bruchhausen en Bruchhausersteine - Kopergravure Guerard 1791
Klimmend en dalen door bos en het gebied waar de storm Kyrill zijn sporen heeft achtergelaten, bereiken we iets ter zuidwesten van de Hoppernkopf (805 m) in het brongebied van het riviertje de Schmale de Richtplatz. Het is een plek waar een grote steen met plaquette aangeeft dat hier sinds de 13e eeuw eeuwenlang in het voormalige Kur-Kölnische en Waldeckische grensgebied recht gesproken is. Het oordeel van de rechter luidt daarbij altijd vrijspraak of doorstraf, een ander oordeel is niet mogelijk. Over de Grenzweg, de oorspronkelijke grens tussen het Kur-Kölnische Sauerland en het Wittgensteiner Land wandelen we verder. Nog vandaag de dag markeren er de nodige oude grensstenen met het wapen van Waldeck, Kurköln en Gaugreben uit het jaar 1825 langs de kant van de weg de grens tussen Nordrhein-Westfalen en Hessen. Zo bereiken we de Langenberg (843), het hoogste punt in Nordrhein-Westfalen en het hoogste punt in het traject van de Rothaarsteig, waar sinds 2010 ook een “Gipfelkreuz” is geplaatst. Vanaf de top van de Lagenberg dalen we af naar het kruispunt van bospaden met wegwijzer bij Oberer Burbecker Platz. Van hier wandelen we zuidwaarts naar de Hochheide Hütte. Na een paar kilometer verandert het landschap: Het bos opent zich en maakt plaats voor heide.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Hoppernkopf - Plaquette Richtplatz
Voorbij de Hochheide Hütte betreden we het gebied Neue Hagen, dat beter bekend is onder de naam Niedersfelder Hochheide. Het is een 74 hectare groot Naturschutzgebiet op de grens met Hessen op een hoogte tussen 740 meter en 830 meter op de waterscheiding van Ruhr en Diemel. In het gebied liggen meerdere bronnen van de Hoppecke, die in de Diemel uitmondt. De Rothaarsteig loopt dwars door dit gebied. Door menselijk ingrijpen is hier een uniek heidelandschap van 60 hectare en een hoogveengebied van 17 hectare ontstaan door eeuwenlange beweiding met runderen en afplaggen van de oorspronkelijke beukenbossen met zeldzame flora en fauna. Op kaarten uit 1898 is het heidegebied Neuer Hagen zelfs in zijn totaliteit 1240 hectare groot. Toch zijn deze heidegebieden rond Niedersfeld en de Neue Hagen tussen 1930 en 1950 met dennen opnieuw bebost en nu is het Naturschutzgebiet met sparrenbossen omgeven. Het eeuwenlang plaggen en beweiden van de heide is omstreeks 1920 stopgezet met als gevolg vergrassing en boswoekering. Vanaf de jaren 60 in de vorige eeuw is men begonnen met herstel van de oorspronkelijke vegetatie door afbranden, begrazing met geiten en Heidschnucken, een speciaal schapenras van de Lüneburger Heide. Bomen zijn gerooid en grote delen machinaal geplagd. Hierdoor keren zeldzame vogelsoorten terug, zoals Koekoek, Boompieper, Graspieper en Klapekster.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Neuer Hagen - Niedersfelder Hochheide
Op de Niedersfelder Hochheide gaat de route naar rechts en komen we op de Clemensberg (838m) met een echt “Gipfelkreuz”. Van hier hebben we een prachtig uitzicht tot naar Winterberg en de Kahlen Asten (842), maar ook op de nabij gelegen Diabas¬ groeve, waar in dagbouw het harde stollingsgesteente uit het Midden Devoon, dat qua structuur op basalt lijkt, is gewonnen. Na de afdaling passeren we de bron van het riviertje de Hoppecke, die in een klein moerasgebiedje aan de oostzijde van de Niedersfelder Hochheide ontspringt. Ook hier zitten we op de langgerekte waterscheiding van Rijn en Weser waar de Hoppecke via de Diemel in de Weser stroomt. Terwijl de Hillebach aan de zuidwest zijde van de Neuer Hagen via de Ruhr in de Rijn stroomt. Aangekomen Am Scheid gaat de route hier bij de Dr. Adalbert Mullmann Hütte, vernoemd naar de medeoprichter van Naturpark Rothaargebirge, naar rechts en duiken het dal in richting Küstelberg. Opnieuw stuiten we er in het gebied van Hildfeld op oude grensstenen, die de historische grenzen tussen het voormalige Hertogdom Westfalen en het vorstendom Waldeck sinds 1769 markeren. Zo zijn er in 1990 nog 43 grensstenen gevonden in het gebied van de Hoppecke, waarbij opvalt dat vele het jaartal 1825 dragen en het Kur-Kölnische kruis. Later zijn deze stenen gemarkeerd met KP (Königreich Preussen) en FW ( Fürstentum Waldeck), die tevens de godsdienstgrens tussen het katholieke westen en het protestante oosten aangeven. We passeren de Hopperkopf (831 m) en de Hillekopf (801 m) en wandelen tot aan de Hillekopf Hütte, waar we naar rechts afbuigen. Even verderop komen we aan de afslag naar het Fliegerdenkmal, dat even naar rechts aan de helling van de Hillekopf is te vinden.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Oberfeldwebel Heinrich Staffeldt (links) bij een Heinkel He 111 H-3 van Kampfgeschwader 26 “Vestigium Leonis”
Dit Fliegerdenkmal houdt de herinnering levend aan de crash van een Duitse Heinkel He 111 H-3 in de vroege ochtend van 7 september 1940 in WOII. Deze bommenwerper maakt deel uit van Staffel 6/ Kampfgeschwader 26 “Vestigium Leonis” en is op de terugvlucht van een raid op Engeland naar de basis Fliegerhorst Lüneburg als het in de dichte mist 100 meter onder de top van de Hillekopf te pletter slaat. Hierbij komt de vijfkoppige bemanning, die bestaat uit Unteroffizier Karl-Heinz Bartels, piloot, Oberfeldwebel Heinrich Staffeldt, navigator, Feldwebel Gerhard Markuse, radiotelegrafist, Gefreiter Josef Maier, boordwerktuigkundige en Unteroffizier Franz Schweizer, boordschutter, om het leven. De omgekomen bemanning wordt op 11 september met de hoogste militaire eer begraven op de Waldfriedhof in Werl. Zo wordt de begrafenisstoet voorafgegaan door een militaire kapel, gevolgd door een erecompagnie, dan de kisten van de omgekomen militairen met overdadige bloemenkransen, waaronder die van de Oberbefehlshaber der Luftwaffe Hermann Goering. Saluutschoten van de Erecompagnie en een flypast van een grote groep vliegtuigen begeleiden de teraardebestelling.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Küstelberg - Kunstwerk bij Jespers Bergelchen
Terug op de route van de Rothaarsteig zijn het nog slechts twee kilometer naar Küstelberg, dat we al in de verte zien liggen als we het bos verlaten. Eerst nog een steile afdaling naar rechts en een pittig klimmetje langs de bosrand met uitzicht en dan naar rechts naar Jespers Bergelchen. Als we hier zijn aangekomen leidt het traject van de Rothaarsteig ons naar links door een kunstwerk, dat zich opent als een poort, die toegang geeft door de velden naar Küstelberg. Het idee hiervoor is ontstaan na de orkaan Kyrill van 18 januari 2007 als deze een grenzeloze verwoesting in Sauerland veroorzaakt en is gerealiseerd naar aanleiding van de Schmallenberger Woche 2010, Zo symboliseert de eik het verleden, de figuur de mensheid en de open poort wekt moed en hoop op nieuwe wegen. In drie talen wordt iedereen, die hier pauze houdt, een aangename weg gewenst, waar heen die ook leidt! Met deze spreuk in onze gedachte komen we Küstelberg binnen, waar we in het centrum bij de imposante 500 jaar oude lindeboom de dagetappe afsluiten.

DAG 3
 Traject: Küstelberg – Winterberg – Langewiese 18 KM

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN

- Wanderkarte Rothaarsteig Blatt Nord 1:50 000
- Wanderkarte Rothaarsteig Blatt Süd 1:50 000
- Wanderkarte Rothaarsteig, Publicpress - Leporello, 1:25 000, ISBN 978-3-859920-438-4

GIDSEN:

- ErlebnisWanderführer Rothaarsteig, 26 Kartenblätter im Maßstab: 1:25:000
- Kompass Wanderführer Rothaarsteig, K. Harnach, ISBN 978-3-85026-218-7




Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 11-08-2013 door C.P.J. Aerssens