DER ROTHAARSTEIG - DAG 3
Traject: Küstelberg – Winterberg – Langewiese 18 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Küstelberg - Welke richting?
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek







 Parkeerplaats Kirche Sankt Laurentius - Küstelberg
Ongeveer 18 km
Deze dagetappe start vanuit Küstelberg en volgt op het eerste stuk de oude Heidenstrasse om dan voorbij aan de oorsprong van de Ruhr richting Winterberg te wandelen. Vanuit het stadscentrum laten we de oude Hanzestad Winterberg achter ons om langs de Herrloch (733 m) met de St. Georg Schanze door het wintersportgebied met zijn vele skipisten verderop de top van de Kahle Asten (842 m) te bereiken. Langs de bron van de Lenne dalen we af en volgen dan de bijna kaarsrechte grensweg tussen het Sauerland en het Wittgensteinerland naar Langewiese, het eindpunt van de dagwandeling.

ROUTEBESCHRIJVING

Vertrekpunt voor het traject van deze dagwandeling is de parkeerplaats tegenover de Kirche Sankt Laurentius in het centrum van Küstelberg, een dorpje dat voor het eerst vermeld wordt in een oorkunde uit 1177 als melding gemaakt wordt van een klooster, dat aan de H. Maria is toegewijd en geleid door monniken tot vanaf 1220 zusters Augustinessen het overnemen. In 1298 verhuist het klooster naar het 8 kilometer verderop gelegen Glindfeld. Waarschijnlijk is het klooster hier gesticht als Hospiz aan de Heidenstrasse, de eeuwenoude handelsweg van Keulen, Winterberg over Küstelberg richting Kassel naar Leipzig en verder naar het oosten. Het klooster heeft gestaan op de plek waar nu de Kirche Sankt Laurentius staat. Resultaten van opgravingen hebben aangetoond dat de kloosterkerk een driebeukige basilica is geweest met aansluitende kruisgang en kloostergebouwen. De H. Laurentius wordt in 1499 patroon van de kerk. De kerk was ook bekend als bedevaartsoord, waar een miraculeus beeld van de Maagd Maria wordt vereerd. Dit beeld is herontdekt in 1967 en is nu na restauratie opnieuw in de kerk geplaatst.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Küstelberg - Oude Lindenboom en Paardenmarkt
De ligging van Küstelberg aan die oude handelsweg, die ook van betekenis is als pelgrimsweg naar Santiago de Compostela, zorgt er in de 14e - 15e voor dat het dorp een drukbezochte overslagplaats wordt waar ook streekproducten worden verhandeld. Zo vinden we in het dorp ook het oudste vakwerkhuis Haus Padberg-Ewers (1666), een herberg met toentertijd een eigen bierbrouwerij en brandewijnstokerij. Hier hebben kooplui, voerlieden met hun paarden halt gehouden hebben. Ook heeft er in de 19e eeuw de schrijfster van het eerste Duitse “Praktische Kochbuch “ Henriette Davidis (1801-1876) een tijd gewoond en het is de toenmalige Pruisische Kroonprins Friedrich Wilhelm IV , die op 15 oktober 1833 in Haus Ewers zijn verjaardag gevierd heeft. Dit alles in de nabijheid van een meer dan 500 jaren oude lindeboom waar generaties lang jaarlijks met Pinksteren en de feestdag van St. Laurentius de beroemde paardenmarkten zijn gehouden, waar boeren, handelaren en zigeuners elkaar treffen. In tot 1964 hier een einde aan komt. Meegaand met de tijd en de ontsluiting van de regio wordt in 1902 de Kleinbahn Steinhelle-Medebach gebouwd. Het is een smalspoorbaan met een breedte van 75 centimeter, die tussen Küstelberg en Wissinghausen door de topografische ligging in Küstelberg op een hoogte van 666 meter een speciale haarspeld in de vorm van een Z krijgt. Maar in 1952 wordt het spoortraject stilgelegd en slechts delen van dit oude spoorbaantracé zijn nog herkenbaar in het landschap.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Küstelberg - onderweg naar de Ruhrquelle
We verlaten Küstelberg via de Alte Pferdemarkt om dan de eerste afslag naar links te nemen. Op de volgende T-splitsing verloopt de route van de Rothaarsteig, die nu samenloopt met de voetweg naar Santiago de Compostella, naar rechts en door het open landschap gaat het westwaarts over de velden met panoramisch uitzicht op het zuidelijk gelegen Orketal tot we aan de bosrand naar links worden afgeleid. Hier dalen we af naar de L872, de doorgaande weg naar Grönebach, die we oversteken. We passeren een plek waar het geologisch gesteente aan het oppervlak komt. Van parkeerplaats bij de oude steengroeve Wagenschmier gaat het opnieuw steil omhoog door het bos tot we de hoogte Hamm bereiken waar we bij de wegwijzer naar links onder langs de Böhl ( 720 m) langs wandelen. Voorbij de oude grenssteen Elkeringhausen/Grönebach met het stadswapen van Winterberg komen we na de oversteek van de L740 achter de parkeerplaats aan de Ruhrquelle. Deze bevindt zich aan de noordoost helling van de Ruhrkopf (696 m). Hier ontspringt de Ruhr in een klein moerassig gebied als een onooglijk stroompje, dat er druppel voor druppel uit de bodem komt om tenslotte na 219 kilometer als rivier bij Duisburg in de Rijn uit te monden. Eerst stroomt de jonge Ruhr door een uit stenen opgebouwde kuip waarbij een stenen monumentje met inscriptie en metalen plaquette de oorsprong markeert.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Grenssteen - Elkeringhausen/Grönebach                                                  De Ruhrquelle                           
Vanaf de Ruhrquelle gaat het richting Winterberg waarbij we de Ruhrkopf (696 m) rechts laten liggen. Het pad voert ons vanuit het bos door open terrein al dalend langs vakantiedorp Hapimag naar de K50, waar we even de markering naar links volgen om dan vervolgens rechts de steile afdaling met trappen naar het stroompje de Helle te nemen. Door het dicht lover bereiken we al klimmend de drukke Bahnhofstrasse en staan dan direct in het hart van Winterberg. Het drukke kruispunt steken we over om dan naar links door de Untere Pforte het gezellige en drukke stadsplein van Winterberg te bereiken. Een prima plek voor een pauze. Op dit pleintje staat de sculptuur “Der Handelsmann”, die de herinnering levend houdt aan de periode van de 13e tot de 17e eeuw als Winterberg Hanzestad is, gelegen op het snijpunt van de heerbanen Keulse-Kassel en Frankfurt-Soest. Het is in deze tijd dat door pest en de slechte opbrengsten in de landbouw de boeren het platteland verlaten en naar Winterberg trekken. Om hun harde bestaan te verzachten trekken zij met handelswaren de wijde wereld om aan de kost te komen en hun gezin te onderhouden. Dit monument op het marktplein beeld dit uit.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Winterberg - Beeldengroep "Der Handelsmann" op het pleintje Untere Pforte
Toch gaat de geschiedenis van Winterberg zeker verder terug als de 13e eeuw, want de Aartsbisschop van Keulen Konrad von Hochstaden (1238-1261) verleent Winterberg in 1240 stadsrechten. En het is Arnold von Hochstaden (1248-1271), die een versterkte stad bouwt. De Graaf van Waldeck verovert in 1321 de stad, die dan omstreeks 1357 door Gottfried IV van Arnsberg wordt verwoest. Later bloeit de stad als Hanzestad op door de ligging aan de handelswegen van west naar oost en noord naar zuid. In de 16e eeuw zijn er conflicten met de Graven van Waldeck en het Graafschap Wittgenstein, maar de dertigjarige oorlog gaat grotendeels aan Winterberg voorbij. En ook van de vele oorlogen van Lodewijk XIV blijft de stad gespaard. Het is echter de pest die verschillende keren toeslaat en ook stadsbranden in 1759 en 1791 zorgen voor veel ellende. De Franse Revolutie brengt een moeilijke periode. Zo bezetten Hessische troepen met Franse steun Winterberg in 1802 en worden de burgers hun rechten ontnomen en belastingen verhoogd. Na de Vrede van Wenen (1815) komt de stad onder Pruisisch gezag, die de heersende hongersnood direct aanpakt met graan uit het Oostzeegebied. Ook wordt een nieuwe bestuursstructuur opgezet en wordt de infrastructuur aangepakt. Aan het begin van de 20e eeuw wordt de wintersport gepropageerd en komt het toerisme op. Door de opkomst van het Nationaal Socialisme vanaf 1933 moeten ook hier de Joodse bevolking het ontgelden en worden naar concentratiekampen getransporteerd. Niemand keert terug! De bevrijding van Winterberg in WOII wordt door het Amerikaanse leger ingezet vanaf 29 maart 1944, er zijn beschietingen op 1 april, gevolgd door zware grondgevechten, waarbij de Amerikaanse soldaten grote delen van Winterberg veroveren. De definitieve capitulatie is op 4 april 1944. Nu is Winterberg uitgegroeid tot een stadje in het Sauerland waar het toerisme de belangrijkste bron van inkomsten is geworden, waarbij de nadruk toch ligt op de wintersport.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Kahler Asten (842 m) - Astenturm
Vanaf het pleintje aan de Untere Pforte gaat de route van de Rothaarsteig naar rechts Am Waltenberg in om dan op de eerste kruising weer naar rechts Im Hohlen Seifen in te slaan. In de bocht naar rechts wandelen wij rechtuit de helling An Südhang op om even verderop met een brug de L480 over te steken. We zijn nu meteen buiten de bebouwing van Winterberg en komen naar links in het uitgesproken wintersportgebied. De route leidt ons naar de St. Georg Schanze. Deze skischans is in 1959 gebouwd op de zuidwest helling van de Herloh (733 m) ter vervanging van de houten schans, die in 1958 tijdens een hevig onweer ingestort is. We dalen af en slaan onder aan de helling rechtsaf om dan door het bos links aanhoudend de markering van de Rothaarsteig te blijven volgen. We merken dat we voortdurend skihellingen oversteken met liften en sneeuwkanonnen. We steken de Brembergrundweg over om dan uiteindelijk tussen de masten door aan de Hochsauerland Höchstrasse, de L640, uit te komen. Deze steken we over bij In der Renau en bereiken even verderop het asfalt van de L540. Nogmaals oversteken en dan begint over een smal bospaadje de steile klim naar de top van de Kahler Asten op 842 meter. Dit is na de Langenberg van de vorige dagwandeling de hoogste berg van het Sauerland.

Op weg naar de top gaat de route door een prachtig natuurgebied waar zich in de loop der eeuwen een Hochheide heeft gevormd. Hoewel de bosweide verdwenen is, is het heidelandschap door diverse maatregelen bewaard gebleven. Enkele informatieborden geven interessante wetenswaardigheden over de flora en fauna. Zo vinden we er erica, borstelgras, bosbessen en gagel. Op de top van de Kahler Aste bevindt zich de uitzichttoren Astenturm, die uit 1895 stamt en via een poortje beklommen kan worden. De toren is 23 meter hoog en biedt vanaf het platform een schitterend uitzicht over de Sauerlander Bergwelt. Er zijn ook een weerstation (1918) en een hotel-restaurant. De route gaat verder richting de Lenne Quelle, de bron van het riviertje de Lenne. Deze bron is de hoogstgelegen bron in Nordrhein-Westfalen en de Lenne mondt na 129 km uit in de rivier de Ruhr. Via een pad dat deels bezaaid ligt met grote leistenen bereiken we Grenzstein (779 m), waar we een oude grenssteen vinden. Hier vormt de kam van het Rothaargebirge de grens tussen het Sauerland en het Wittgensteinerland en is niet alleen een geografische grens maar ook sinds de Reformatie ook godsdienst- en taalgrens. Deze haast rechtlijnige grensweg volgen we nu over grotere afstand. Zo passeren we aan onze rechterzijde Lenneplätze, waar nog overblijfselen van Middeleeuwse verdedigingswerken te zien zijn. Ook zien we wegkruisen, grensstenen, schuilhutten en het uitzichtpunt Gerkenstein (790 m) en we komen zelfs langs een heuse berghut, de Sauerlandhütte van de Deutscher Alpenverein Sektion Wuppertal.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Langewiese - Barfusspfad
Nog een kilometer scheiden ons van het eindpunt van deze dagwandeling in Langewiese. Net voor we het dorp bereiken worden de wandelaars door Langewiese welkom geheten en komen we langs een wel heel bijzonder plek: een “blote voeten pad”. Het is een 600 meter lang pad met een twaalftal station, die een verschillende ondergrond hebben om de vermoeide voeten van de wandelaar te prikkelen en te stimuleren. De handbediende waterpomp zorgt na afloop voor frisse voeten. Als we de eerste huizen van Langewiese bereiken, leidt de route ons naar links, even naar recht om dan opnieuw naar links op het eindpunt aan te komen bij het stadsparkje van Langewiese.

DAG 5
 Traject: Langewiese – Albrechtsplatz – Jagdhaus 20 KM

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN

- Wanderkarte Rothaarsteig Blatt Nord 1:50 000
- Wanderkarte Rothaarsteig Blatt Süd 1:50 000
- Wanderkarte Rothaarsteig, Publicpress - Leporello, 1:25 000, ISBN 978-3-859920-438-4

GIDSEN:

- ErlebnisWanderführer Rothaarsteig, 26 Kartenblätter im Maßstab: 1:25:000
- Kompass Wanderführer Rothaarsteig, K. Harnach, ISBN 978-3-85026-218-7




Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 11-08-2013 door C.P.J. Aerssens