[IMAGE]

De Carnavalsdagen en Aswoensdag behoren alweer tot het verleden. Tijd voor een frisse wandeldag. Zo gezegd zo gedaan. L.A.W.V "Via-Via" ging weer op pad! Besloten werd om dit keer opnieuw in de buurt van Loon op Zand een nieuwe wandeling uit te zetten, die zich zou kunnen meten met bestaande MLAW in de regio Midden-Brabant. Charles had de topografische kaart goed bestudeerd en gekozen voor een wandeling die voor een belangrijk deel door het natuurgebied "De Brand" gelegen ten oosten van Loon op Zand en ten noorden van Udenhout leidde.

De Brand is 390 hectaren groot en behoort toe aan het Noordbrabants Landschap. Het is een gevarieerd gebied in het dal van de Zandkantsche Leij en bestaat uit bossen en moerassen, afgewisseld met vochtige graslanden. Vooral het oostelijke deel is zeer vochtig met overgangen van open water tot moerasbos. Met name in dit deel, waar veel riet groeit, komen bijzondere vogels voor zoals waterral en blauwborstje. In het uiterste oosten liggen oude eikenbossen met broedvogels als zwarte specht, bosuil en wielewaal. De Brand grenst in het noorden aan het veel drogere stuifzandgebied van de Loonse en Drunense Duinen en vormt daarmee sinds juni 1994 het Nationaal Park in oprichting Loonse en Drunense Duinen.

Vertrektijd was afgesproken om 9.00 uur aan de Andromeda te Loon op Zand. Eerst nog even koffie drinken en net voor 10.00 uur vertrekken. De weergoden waren ons deze keer iets minder goed gezind: het motregende en dus moesten de jassen aan. Langs de weilanden met zicht op het kasteel van Loon op Zand ging het zuidwaarts. Het kasteel was goed zichtbaar omdat majestueuze bomen door een boomchirurg stevig onderhanden waren genomen en flink geknot waren. Zo hebben die bomen er wellicht aan het einde van de oorlog, toen er rondom dit kasteel flink gevochten is, ook uitgezien.

De bebouwing laten we achter ons en tussen kleinere bossages en open weilanden vervolgen we het zandpad, dat op de topografische kaart vermeld staat als Heideweg. Aan gekomen bij enkele recreatie optrekjes slaan we links af het bos in en bereiken de monumentale boerderijen aan het Moleneind. Op de kruising gaan we linksaf de zandweg met fietspad op. Nog voor dit pad de Loonsche Molenstraat bereikt slaan we rechtsaf en komen uit bij de Wilhelminahoeve. Even naar rechts over de Loonsche Molenstraat en meteen linksaf de Steeg van de Corput in. Na goed 600 meter bereiken we de eerste aanduiding dat we in het natuurgebied van "De Brand" komen. Het is hier zeer drassig en de weg modderig. We steken een stroompje over en bij het beukenbos aangekomen voert ons een pad naar links. Het is een brede laan, die het bos verlatend, uitkomt op Schoorstraat. Het zijn enkele boerderijen die dit gehucht vormen aan de doorgaande weg met diezelfde naam naar Udenhout.

We nemen de doorgaande weg richting Udenhout, passeren een Boerderij met de naam: Moffelhoeve en willen bij café Boslust koffie drinken. We komen voor een gesloten deur. Jammer, want het was juist koffietijd. Dus verder. Bij het kapelletje even verderop dan maar een pauze inlassen. Deze Mariakapel gebouwd in 1946 naar een ontwerp van de bekende Goirlese architect Jos Bedaux houdt de herinnering gaande aan de slachtoffers uit Udenhout van de tweede wereldoorlog. De muurschilderingen op de boog achter het Mariabeeld dateren uit 1954. Buiten is een put en een picnicplek. Het is te nat om hier te gaan zitten en dus eten we staande aan de rand van de put. Een lekker kopje koffie uit de termoskan laat ons het frisse weer even vergeten.

Het klaart een weinig op en een waterig zonnetje wordt zichtbaar als we even later onze wandeling vervolgen richting kasteel "De Strijdhoef". Bij de toegangspoort aangekomen kiezen we voor de statige oprijlaan die ons tot aan de slotgracht rechts van dit laantje brengt. Dit gebied is in de huidige vorm qua aanleg en bebouwing in hoge mate 18e en 19e eeuws. Naast het waardevolle historische kasteel met poortgebouw en tuinkoepel is het gebied volgens de Rijksdienst van algemeen belang vanwege de aanleg met 18e eeuwse waterpartij, lanen, sterrenbos, beplanting, en tuinsieraden. Essentieel is verder dat het geheel een zeldzame en gave structuur heeft, waardoor het nog als historische buitenplaats herkenbaar is. Woonde hier eens de nazaten van Willem Frederik baron van Dopff, gehuwd met Seijna Anna Elisabeth baronesse van Borssele, nu huist er in dit feodale optrekje het advocatencollectief Schelstraete C.S.

Aan de directe omgeving van het kasteel is nog duidelijk te zien dat die gebruikt werd als productiebos en weiland. De lanen, sterrenbos en beplanting sluiten dan ook naadloos aan op het natuurgebied van de Brand, dat één van de gaafste restanten van het Brabantse broeklandschap is. Hier komt het grondwater als kwel aan de oppervlakte, doordat het vanuit het zuiden op de Drunense Duinen stuit. Een laag leem zorgt ervoor, dat het gebied zelden droogvalt. Hoewel de jonge afwatering de Zandleij voor een zekere verdroging heeft gezorgd.

De Brand bestaat uit moerassen, diverse bostypen en schrale graslanden, een gebied van een subtiele schoonheid. Doordat het niet overal even nat en voedselrijk is kent de Brand een afwisselende vegetatie. Op natte redelijk voedselrijke gronden kan elzenbroekbos ontstaan met waterviolier, veenmos, stijve zegge en zwarte bes in de in onderbegroeiing. Op de voedselarmere gronden is daar het berken-elzenbroekbos. Dan zijn er nog de de (oudere) zomereiken met bosbes en adelaarsvaren eronder en de ruisende rechte populieren (peppels) langs de zomen van de weilanden. Als tussenfase tussen opgaand bos en moeras treffen we wilgen/gagelstruweel en dikke rietkragen - op drogere stukken langs graslanden en slootkanten bloeien de gele hengel en echte koekoeksbloemen.

Een zo gevarieerd terrein kent ook een rijke fauna. Tientallen heidekikkers delen alle drassigheid met prachtig vette groene kikkers. Talrijke vlinders ( o.a. grote weerschijnvlinder, kleien ijsvogelvlinder, eikepage, boomblauwtje en koninginnepage), reeën en vogels ( waterral, sprinkhaanrietzanger, rietgors, kleine karekiet, kleine bonte specht, boomklever en wielewaal) vinden er elk wat wils... Op deze kille winterdag kwamen we dit alles nog niets tegen! Alleen het gehamer van de kleine bonte specht was op sommige momenten duidelijk hoorbaar. Even verderop zouden we die ook nog zien.

Toch is inmiddels meer dan de helft van de Brand in cultuur gebracht. Dit cultuurland is nog tamelijk kleinschalig. Een aanzienlijk aantal percelen hiervan zijn inmiddels aangekocht en worden extensief beheerd door Brabants Landschap. De overige delen van het gebied zijn bossen en moerassen. Er komen hogere en lagere delen voor met een grote variatie in bodemtypes en grondwatertrappen. De leemrijke bodem maakt veel gronden weinig doorlatend, samen met het op veel plaatsen opborrelende kwelwater zorgt het voor een hoge vochtigheidsgraad in het gebied het gehele jaar door. En dat is goed te merken. De wandelpaden zijn er drassig en aan de oever van de in de jaren zestig gegraven Zandleij is het oppassen niet uit te glijden.

We gaan de brug over en rechtsaf langs de Zandleij langs weilanden. De begrazing van de Brand gebeurt door vee van de boeren uit de omgeving. Na een paar honderd meter duiken we links het bos in over een drassig pad. Het brede spoor wordt allengs beter begaanbaar. Rechts zijn goed de rabatten (ruggen) te zien, zonder welke de zomereiken niet zouden kunnen bestaan, terwijl links weiland en moerasbos elkaar afwisselen.

We volgen dit pad zo'n goede kilometer tot aan de brug over de Zandkantse Leij. Die steken we over en volgen het pad tot de geasfalteerde de Oude Bosse Baan, die langs de Loonse en Drunense Duinen loopt. We laten het natuurreservaat "De Brand" achter ons, steken het fietspad over en komen direct in het rulle zand van de Loonse en Drunense Duinen. Hier stuiten we op de rood-witte markering van de GR5. We besluiten deze te volgen om via de Koperen Del op de open vlakte te komen. Het is de bedoeling dan in westelijke richting de duinen door te steken en de randwallen, die het opwaaiende zand vasthouden links van ons te laten. Door de sombere weersomstandigheden lieten we ons misleiden en toen de zon zich even vaag vertoonde, moesten we concluderen de verkeerde kant uit te lopen. Het ging richting Capucijnenberg. We merkten dit op tijd en keerden 180 graden.

We zochten opnieuw de met eikenhakhout begroeide randwallen op. Deze beschermen tegen het oprukkende stuifzand. Achter Bos en Duin langs bereikten we de grote open zandvlakte, waar slechts een enkeling de tijd verdreef met een reusachtige vlieger. Bij harde wind stuift het hier behoorlijk. Het zand wordt dan van de ene plek weggeblazen en ergens in wat luwte afgezet. Voor de planten en dieren die zich hebben toegespitst om te overleven in de wereld van het stuivende zand heeft de Loonse en Drunense Duinen grote waarde. Voor korstmossen, loopkevers en boomleeuweriken is dit woestijnachtige gebied een ware oase.

We moesten hier een omtrekkende beweging maken bij een grote waterplas, die op de stevige zandvlakte was ontstaan door de overvloedige regen van de aflopende winterperiode. Even verderop waar de grassen voor enige luwte zorgen, grijpen andere planten hun kansen. Ruig haarmos en korstmossen bedekken soms hele stukken waar het zand niet meer stuift. Opvallend was de rode gloed van de miniscuul bloeiende mossen. Een prachtig gezicht. Deze 'korstmossteppen' raken daarna weer begroeid met heidestruiken of jonge boompjes waardoor het open stuifzand langzaam maar zeker helemaal dichtgroeit.

Eenmaal de grote vlakte overgestoken komen we aan de bosrand van het westelijk deel van de Loonse en Drunense Duinen. Hier is een stiltegebied en we lopen in noordwestelijke richting. Na een paar honderd meter nemen we een bospad naar links en lopen door tot aan de afzetting die hier een aantal hectaren omsluit. We kiezen richting zuid tot aan de verharde fietspad. Deze volgen we even in de richting van de Waalwijkse Baan en duiken opnieuw het bos in door een sparrenlaantje dat ons tot aan de Baden Powellweg brengt. Dit is het brede zandpad dat vanaf de kampeerboerdrijen aan het kruispunt van Kloosterstraat, Loonse Molenstraat en Loonse hoek naar het bosgebied van de Loonse en Drunense Duinen voert. We volgen dit pad even in zuidelijke richting, maar vde grote en diepe modderpoelen noodzaken ons om door het bos te gaan. Bij de eerste gelegenheid gaan we rechtsaf en bereiken zo het akkerland dat ons tot aan de Musschenberg brengt.

We zijn weer in Loon op Zand. Nog even langs het wanstaltige miljoenenproject van de directeur van het Audaxconcern en via de Kloosterstaat terug naar Andromeda 2. Om 15.30 uur kunnen we de wandelschoenen uittrekken en genieten van een kopje koffie met een poefel, Limburgs Carnavalsgebak, en daarna nog nakeuvelen onder het genot van een pilsje. We besluiten de middag met soep en een broodje, voldaan dat we er weer een gezellige wandeldag van hebben kunnen maken.

Charles Aerssens
3 maart 2001

Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 03-03-2001 door C.P.J. Aerssens