[IMAGE]

Eigenlijk had het heel wat voeten in de aarde voordat de jaarlijkse docenten-wandeldag gerealiseerd kon worden. De aankondiging op het prikbord in de docentenkamer zorgde voor de nodige commotie en het gevolg was dat onze ad-interim voorzitter Jan op de aankondiging een aantal wijzigingen heeft aangebracht. Maar dit weerhield er toch niemand van om zich op te geven voor een fikse wandeling in de direkte omgeving van Oisterwijk. Peter coördineerde op het laatste moment het vervoer en zo konden de trouwe fans van L.A.W.V."Via Via" vol goede moed de wandelschoenen uit het vet halen en de rugzak pakken.

Charles had in het uitgestrekte natuurgebied rondom Oisterwijk een wandeling uitgezet van 16 Km en die eigenlijk wel de "Meester van Tienhoven Wandeling" genoemd zou kunnen worden. De route voerde immers langs een aantal markante punten die alle betrekking hadden op de man die doorgaat als een van de grootste natuurbeschermers die Nederland ooit heeft gekend: Meester van Tienhoven, die in 1905 de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten oprichtte, en onder meer de Kampina aankocht.

Afgesproken was om 8.45 uur vanuit Loon op Zand te vertrekken. Niet iedereen was op het afgesproken tijdstip present, zodat alleen Lorenz, Peter en Charles op tijd wegreden. De bus vanuit St. Willebrord kon heel toevallig bij Udenhout aanpikken, maar zonder Jan, die wegens ziekte thuis moest blijven. Wel waren Dymphna, Toine, Diny en Jaap van de partij. Door omstandigheden hadden ook Marion, Marlien en Bert verstek moeten laten gaan. Dus op pad waren we op deze dag met de "harde kern" van de wandelvrienden.

Als startpunt hadden we het bezoekerscentrum van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten gekozen. Dankzij de laatste weginformatie van Jo Ermen bereikten we via enige omzwervingen door het centrum van Oisterwijk het bezoekerscentrum en konden de auto nog goed parkeren: We waren de eersten!! Maar niet om te wandelen! Al meteen bleek dat daar rondom de vennen van Oisterwijk op deze dag verschillende wandelingen waren uitgezet van 10, 15 en 25 KM. Dit was voor ons geen probleem, want Charles had een eigen route uitgestipeld en die liep uiteindelijk slechts voor een klein gedeelte over het voorgenoemde traject. Over de Van Tienhovenlaan ging het in zuidelijke richting. Het had nog even voor onze aankomst geregend, maar spoedig was hiervan niets meer te bespeuren. Al bijna onmiddelijk werd onze aandacht getrokken door twee reeën die spoorslags in het bos verdwenen. Aangekomen bij de eerste vakantiehuisjes verlieten we de verharde weg en sloegen links af een breed bospad in dat ons na goed 100 M bracht bij het Groot Kolkven, zo geheten omdat in deze diepe waterplas ooit kolken hebben gezeten. Dit is een van de vele vennen in de omgeving van Oisterwijk, waarlangs we vandaag zouden lopen.

Over het ontstaan van die vennen lopen de meningen uiteen. Eén theorie zegt dat het gaat om overblijfselen van oude rivierarmen van de Maas. Een andere theorie, die meer aanhangers heeft, gaat ervan uit dat tijdens de laatste ijstijd de dekzanden plaatselijk zijn weggewaaid. Zo ontstonden er tot op het grondwater uitgewaaide kuilen met lemige bodem, die volliepen toen door de stijging van de zeespiegel het grondwater rees.

De Oisterwijkse vennen zijn van oorsprong voedselarme wateren. Dit zorgt voor een zeldzame en gevarieerde plantenwereld. Oeverkruid is zo'n zeldzame, typische venplant, evenals waterlobelia en moerashertshooi. Onder water komen microscopisch kleine wieren voor, zoals sieralgen. De vennen in Oisterwijk zijn in de loop van de jaren echter vervuild en verzuurd. We volgden de oever van het Groot Kolkven tot net voor de markante Wiersmabank. De Wiersmabank herinnert aan de aankoop van de bossen waarin het nu zo heerlijk wandelen is. Het bakstenen bouwwerk ligt ietwat verscholen aan de rand van het Kolkven en is gebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog. In steen uitgehakte wapenschilden maken duidelijk dat onder anderen adellijke personen zich hebben bekommerd om de natuurlijke pracht van het vennengebied. We volgden rechts af een kleine bosbeek die naar het oosten ging en meanderend in de richting van het beekje De Rosep liep. We wandelden nu langs de uitlopers van het bosgebied met aan de zuidelijke kant van het beekje weiden, afgewisseld met akkerland. Op de Oirschotse baan aangekomen, recht tegenover Landgoed De Rosep, moesten we deze doorgaande weg noodgedwongen meer dan een kilometer in zuidelijke richting volgen. Er was geen mogelijkheid om via De Rosep en het daarachterliggende weidegebied naar de Rosephoeve te lopen. Even voorbij Camping "De Boskant" konden we links af de Franse Baan op. Na goed een kilometer ging het asfalt over in een voor ons prettige zandweg met daarnaast een verhard fietspad.

Hier begint het grote natuurgebied van de Kampina. Pa van Tienhoven kocht de onder Boxtel gelegen Kampina in 1904. In 1942 werd het gebied aan de de Verenging Natuur-monumenten verkocht. De in 1953 gestorven Van Tienhoven was jarenlang voorzitter van en drijvende kracht achter de vereniging. De Kampina bestaat uit een hooggelegen droog gebied en vochtige, voedselrijke beekdalen. Het oostelijke deel bestaat uit bossen en reliëfrijke heidevelden met daarin tientallen vennen en drassige laagten. Stekelbrem en kruipbrem gedijen hier goed en natuurlijk de dopheide, een soort die in West-Europa zeer zeldzaam is. Voor het voetgangershekje en het wildrooster die de toegang tot het natuurgebied markeren, werd een eerste halt gemaakt. Het informatiebord van de Vereniging Natuurmonumenten werd bestudeerd en de inwendige mens werd gesterkt. Met de rust was het echter spoedig gedaan. Een grote groep fietsers o.l.v. een boswachter stopten ook hier en kregen uitleg over het natuurgeboed dat ook zij gingen bezoeken. Wij liepen door tot waar de fietspad de Belverse Baan kruist. Hier gingen we rechts af en liepen nu over een aangereden puinpad oor een wat open bosgebied waarvan de open plekken overwoekerd waren met grote hoeveelheden brandnetels. Na goed 300 M kwam er aan de linkerkant een duidelijk pad dat eerst nog door wat brandnetelculturen liep en uitkwam op meest zuidelijke kant van de uitgestrekte heidevelden van de Kampina. De zuidgrens vormt hier ook de scheiding met het niet toegankelijke natuurgebied Smalbroeken, waardoor het riviertje De Beerze stroomt.

Dit riviertje vormde in 1935 de aanleiding tot het behoud van de Kampina en het Oisterwijkse bossen- en vennengebied. Het waterschap zette het in zijn hoofd om de loop van het riviertje De Beerze over de Kampina te kanaliseren. Van Tienhoven mobiliseerde zijn vrienden en wist gedaan te krijgen dat De Beerze over de Kampina zijn natuurlijke loop kon blijven volgen.

Dit 2 KM lange pad liet ons duidelijk de uitgestrektheid van de Kampina Heide in noordelijke richting ervaren. Hier viel ons oog ook plotseling op wel een heel speciale vogel: de wulp, die parmantig voor ons uitliep en ons ruimschoots de gelegenheid gaf om zich met de verrekijker de laten bespieden.

Het pad ging over in een groot bosperceel. We bereikten nu de Nianadreef. We namen deze brede bosweg links af en pauseerden even bij een grote, karakteristieke witte boerderij met de toepasselijke naam: Kampina. Deze boerderij werd omgeven door grote bomen en lag in een dicht bosperceel. We waren hier op het meest oostelijke punt van onze wandeling angekomen en slecht een paar kilometer verwijderd van Boxtel. We staken de Melaniedreef met het verharde fietspad over en langs het bijna droogstaande Ansemven en het Kleine Glasven, niet meer dan een drinkpoel in een weiland bereikten we de meest oostelijke uitlopers van de Kampina Heide. We gaan links af. Een pad dat precies langs de rand van de heidevelden loopt, leidt ons naar drogere gebieden. Links van ons weilanden. Ook hier kruiste een schichtig ree onze weg. Rechts van ons doemt een maanlandschap op van wat door moet gaan voor de uitgestrekte Zandbergse Vennen. Deze omvangrijke vennen staan zo goed als droog en het landschap maakt een bijna troosteloze indruk. Het is drukkend warm en er is nauwelijks verkoeling. Hier zou de Kampina op zijn mooist moeten zijn ! Maar de droogte van de laatste twee jaren hebben de Zandbergse vennen doen opdrogen en hebben een desolaat landschap achtergelaten. Hier op een zandheuvel midden in dit gebied, op de Kampina staat het graf, opgetrokken uit zwerfkeien, van de man die doorgaat als een van de grootste natuurbeschermers die Nederland ooit heeft gekend: Meester van Tienhoven. 'Vogelen Piet', zoals de vriend van Jac. P. Thijsse van de Verkade-natuuralbums was bijgenaamd, wilde dààr rusten: op een met heide bedekte stuifzandheuvel met uitzicht op een ven.

Opnieuw namen we de tijd voor een uitgebreide rustpauze en lieten de indrukken van deze haast onwezelijke omgeving op ons inwerken. Na een half uur gingen we weer op pad. Langs de noordzijde van de Zandbergse vennen kozen we het pad dat ons terug naar Oisterwijk zou brengen. We staken zo de Kampina Heide dwars over tot aan het Brandven. In dit ven zat veel water in vergelijking tot de vennen die we tot nu toe op onze wandeling over de Kampina waren tegengekomen. Om nu goed uit te komen op de Belverse Baan lieten we het Brandven links liggen en struinden door de nog droge dopheidevelden.

De grote vlakte van de Kampina Heide heeft nu plaatsgemaakt voor bos. Op de Belverse baan aangekomen zaten we vrijwel meteen in een mediacircus. TV-cameras werden hier in gereedheid gebracht voor opnamen van een Mountainbike-run van AVRO's Sterrenslag. Wij als "echte" topsporters lieten ons hierdoor niet afleiden en hadden bovendien geen zin om te wachten tot de vermeende topsporters hier acte-de-presence zouden geven. We inspecteerden ondertussen een gedeelte van het parcours op de veiligheid van die fietsacrobaten, omdat ook onze wandelroute gedeeltelijk over het uitgezette parcours ging. Tegen de klok in wandelden we nu om het Belvers Ven. Jammer was alleen dat het water de meeste tijd aan ons oog onttrokken was door de hoge oeverbegroeiing die bestond uit rietkragen en dichte bossages. Toen we bijna het gehele Belvers Ven waren rondgelopen, kozen we de richting rechts af naar het houten bruggetje over de Rozep. Nu waren we nog slechts een tiental meters verwijderd van wat door moet gaan voor een uitwas van onze beschaving. We kwamen midden in de Campingcultuur terecht. En met dit mooie weekendweer was het onmiddellijk gedaan met de rust. Hier op Camping "De Reebok" overal koffiedrinkende en klussende campinggasten. We passeerden zelfs een caravan waar de oranjegekte al in alle hevigheid had toegeslagen met het naderende EK-voetbaltoernooi. Het werd ons letterlijk oranje voor de ogen en ook de meest ideale veldopstelling van het Nederlandse voetbalelftal liet niets aan duidelijkheid over.

Gelukkig was er op het grote terras van het restaurant nog geen enkele bedrijvigheid en konden we rustig genieten van ons eerste kopje koffie op de wandeling van vandaag. Want tot nu toe waren we geen enkele uitspanning gepasseerd waar we even rustig onze benen konden strekken voor een hartversterkertje. Ook een tweede kopje koffie lieten we ons goed maken.

Daarna was het tijd om aan de laatste etappe van vandaag te beginnen, die ons terug moest brengen naar het Bezoekerscentrum van de Vereniging Natuurmonumenten. Bij recreatiepark Het Duinven staken we de Scheibaan over en doken het bos in over een voetpad, dat ons langs de zuidkant van het Groot Aderven, langs het Klein Aderven en het Openluchttheater leidde tot aan de Oirschotse Baan. Bij deze drukke doorgaande weg van Oisterwijk naar Oirschot was het even opletten bij het oversteken.

Opvallend was hier dat je slechts enkele tientallen meters van de drukte weg hoeft te zijn om opnieuw de stilte en de rust te ervaren. Even ging het naar rechts en meteen naar links om nu vlak bij het Van Esschenven te komen. Het Van Esschenven ligt er weer prachtig bij op deze rustige middag.

In de winter van 1995-1996 heeft de Vereniging van Natuurmonumenten drie Oisterwijkse vennen gerestaureerd: het Van Esschenven, het Voorste Goorven en het Witven. Ze werden leeggepompt en de bodem werd schoongemaakt. Helder water stroomt vanaf het voorjaar van 1996 weer in de vennen. De zeldzame planten en dieren die hier thuishoren, krijgen zo opnieuw een kans om zich op deze plek te vestigen.

Op de Van Tienhovenbank bij dit Van Esschenven laten we de wandeling van vandaag nog eens aan ons voorbijgaan in het besef van Meester van Tienhoven al 60 jaren geleden het natuurbehoud hier hoog in zijn vaandel had staan. Voor die inzet voor de Oisterwijkse natuur en de Kampina Heide schonk het gemeentebestuur hem al in 1935 de Van Tienhovenbank. Een plaquette herinnert aan het waarom van de Van Tienhovenbank, maar laat niets los over de ongetwijfeld talloze dagdromen die op deze idyllische plek ooit zijn gedroomd.

Onze rondwandeling is nu bijna aan zijn einde. nog een klein half uur gaans zijn we verwijderd van het bezoekerscentrum van aan de Van Tienhovenlaan. Om 15.30 uur staan we weer op de parkeerplaats, waar we diezelfde morgen vertrokken zijn. Het enige verschil is dat we nu hier niet meer alleen zijn: de parkeerplaats staat vol met auto's. Het lijkt alsof deze drukte ons nu teveel is. Snel verwisselen we de stevige wandelschoenen voor wat confortabel schoeisel en stappen vlug in de auto.

In Loon op Zand wordt een laatste stop gemaakt. En onder het genot van een kopje koffie en een stuk ijstaart, schrijven we Jan nog een kaart om hem van harte beterschap te wensen. We hopen hem op deze wijze onze betrokkenheid bij zijn malaise kenbaar te maken. Tegen 16.30 uur vertekt iedereen naar huis en zorgt de Via-Via-courier nog voor een snelle bezorging van de post.

Charles Aerssens
4 juni 1996

Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 11-03-2005 door C.P.J. Aerssens