Voor de eerste wandeldag in 2023 hebben we woensdag 18 januari in de agenda staan. En wie heeft kunnen bevroeden dat dit een prachtige en winterfrisse dag zou worden. Het heeft immers tot die dag bijna onafgebroken en met slechts korte droge tussenpauze geregend. Op de planning staat aanvankelijk een rondwandeling rond het Engelenmeer in Vlijmen op het programma. Maar Charles besluit op het allerlaatste moment deze route toch te verschuiven naar een latere datum, omdat we bang zijn dat het traject wat al te nat kan zijn door de vele regen. Charles geeft aan weer eens dicht bij huis op pad te gaan met vertrek vanuit Loon op Zand. Een rondje in het westelijk deel van Landschapspark Pauwels gaat het worden.
Het is de bedoeling om vanaf het Witte Kasteel in Loon op Zand met een omtrekkende beweging te maken rond het Blauwe Meer en door het open landschap van Landgoed Huis ter Heide. Langs stortplaats De Spinder en voorbij de Rioolwaterzuivering Tilburg zullen we de N261 oversteken om naar de laatste flats in Tilburg -Noord te wandelen. Langs deze bebouwing gaat de route naar het Peerke Donders park, een bijzondere plek met de replica van zijn geboortehuis, een devotiekapel naar Surinaams voorbeeld en een prachtige kruiswegstatie. Peerke Donders behoort tot het unieke Tilburgse erfgoed! Dan steken we de Burgemeester Bechtweg over en komen in het buitengebied van de Nieuwe Warande. Door een kleine natuurgebied wandelen we verder over de Zwaluwstraat tot we even verderop bij KNP72 de markering van het Pauwelspad oppikken. We nemen hier het traject richting KNP43 naar Loon op Zand! Op dit traject door het buitengebied Quirijnstok en Vijfhuizen gaat het naar de educatieve boerderij Pauwelshoeve. Terug naar het eindpunt wandelen we over het Moleneind en zullen we achter de bebouwing van Molenwijk langs met zicht op het Witte Kasteel terugkeren.
Er was hoop om bij deze eerste wandeling in het nieuwe jaar weer met alle wandelenthousiasten op pad te kunnen gaan, maar slechts 4 mannenbroeders staan op woensdag 18 januari om 9.00 uur aan het vertrek in Loon op Zand! Harry, Hans, Wil en Charles zijn op de afspraak. Lauran is met een van zijn wandelafspraken onderweg en Theo heeft vandaag een fotocursus. Voor enkele wordt het een grotendeels nieuwe route. Vanaf Andromeda 2 vertrekken we en steken de Ecliptica over en komen door het toegangshek op het landgoed van het Witte Kasteel. Het met statige bomen omzoomde laantje gaat langs het infopaneeltje van het Pauwelspad. Even verderop krijgen we aan de linkerzijde zicht op het Witte Kasteeltje, waarvan het huidige gebouw stamt uit 1777. Het oorspronkelijke kasteel is veel groter van opzet geweest en dateert uit 1387. Het behoort dan toe aan Hertogin Johanna van Brabant en bestaat uit een eenvoudige bakstenen woontoren van ongeveer 11 bij 13 meter met muren van twee meter dik. Rond 1400 bewoont Ridder Pauwels van Haestrecht het kasteel maar raakt betrokken bij de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In die strijd kiest Pauwels van Haestrecht partij voor de Graaf van Holland maar het machtige leger van het Hertogdom Brabant slaagt er niet in het kasteel te verwoesten. Voor het kasteel vormt de belegering niet haar laatste succesvolle wapenfeit, want. Ook in de Tachtigjarige Oorlog wordt het kasteel tot twee maal toe belegerd en kan ook dan niet worden ingenomen.
Diverse adellijke en vooraanstaande families hebben het kasteel bewoond, dat in de 15e en 16e eeuw enorm is uitgebreid. Er komen bijgebouwen, zoals een onderkomen voor soldaten, een bakkerij en een smederij. Een kasteel is in die tijd een dorpje op zich. Tijdens deze eeuwen bezoeken beroemde personen het kasteel, zoals de Zonnekoning Lodewijk XIV, die er enige tijd logeert tijdens de krijgstocht in 1672, het rampjaar, tegen de Republiek der Zeven Verenigde Provinci n. Ook Napoleon bezoekt tijdens de Franse overheersing het Witte Kasteel. Ook daarna worden in de 16e en 17e eeuw een aantal vleugels aan het kasteel gebouwd. Maar in 1778 treft het noodlot het kasteel van Loon op Zand. Een ingrijpende verbouwing vindt dan plaats, waarbij de eerder aangebouwde vleugels worden gesloopt evenals een monumentaal poortgebouw. Het oudste deel van het kasteel, een Middeleeuwse donjon, blijft als enig resterende vleugel gedeeltelijk staan. Zo ontstaat het huidige, fraai blank gestuukte kasteel, een in 18e eeuwse stijl opgetrokken landhuis, gebouwd op een deel van de oude fundamenten, waardoor enkele keldergewelven met ribloze kruisgewelven bewaard gebleven zijn. Bij deze drastische verbouwing is de ingang van het kasteel van de westzijde naar de noordzijde verplaatst en de vensterindeling aangepast. Op het voorplein komt een koetshuis en een woning voor het personeel. Sinds 2013 is het beheer van het Witte Kasteel in handen van de Stichting Het Witte Kasteel.
We lopen het statige bomenlaantje helemaal uit en steken de doorgaande weg van Loon op Zand naar Tilburg over. Door het Vrijerslaantje bereiken we aan het einde de Klokkenlaan. Naar rechts komen we in de Kerkstraat bij KNP98. Hier gaat het naar links en door de Bergstraat laten we de bebouwing van Loon op Zand achter ons. Onder het viaduct van de N261 door gaat het rechtuit tot we tussen huisnummer 64 en 66 naar links het graspad inslaan. Aan het einde rechtsaf om dan voor de bosrand naar links in te slaan. Het bospad zorgt voor enkele hindernissen van omgewaaide bomen, die het bospad blokkeren. We passeren hier de voormalige vloeivelden met een oppervlakte van tien hectare, die decennia lang gebruikt zijn bij de zuivering van het rioolwater met chroomvervuiling, afkomstig van de vele leerlooierijen in de omgeving. De grond ligt er nog braak bij en zal in de toekomst ruimte bieden aan een zonnepanelenpark. Zo komen we aan het noordelijk hekwerk van Recreatieplas Experience Island t Blauwe Meer en volgen het asfalt naar rechts. Op de kruising met het Spinderspad steken we bij KNP10 recht over. Na het wildrooster staan we linksaf door het klaphekje en volgen het grasbaantje door het weidegebied van Huis ter Heide naar het volgende klaphekje aan het Spinderspad. We volgen het asfalt even naar rechts en gaan bij het bosje opnieuw rechtsaf door een klaphekje. Opnieuw wandelen we over het grasbaantje door het weidegebied tot we bij KNP67 uitkomen op het brede zandpad.
Bij KNP67 slaan we linksaf op de Baan achter de Plakken langs het uitzichtpunt en na het wildrooster staan we op de kruising van het Spinderspad. Hier gaat onze route rechtsaf langs de parkeerplaats over het Spinderspad, die in de bocht naar links bij de vluchtheuvel overgaat in de Vloeiveldweg tegenover de milieustraat en stort De Spinder van de Gemeente Tilburg. We wandelen hier linksaf over het Loonse Spinderspad. Dit traject voert ons langs de rioolwaterzuivering, die de Gemeente Tilburg in 1972 heeft gebouwde aan de Vloeiveldweg ten noorden van de stad en die sinds 1995 is overgedragen aan Waterschap De Dommel. Het gezuiverde rioolwater wordt afgevoerd in het riviertje de Zandleij. Hier op locatie ligt ook het Burgerwindpark De Spinder, een windpark met vier molens, dat vanaf eind 2019 groene stroom produceert voor zo n 7.500 huishoudens in de regio Hart van Brabant. De route verloopt verderop met de bocht naar rechts over het snelfietspad van Tilburg naar Waalwijk langs de N261. Als we aan het talud van de Burgemeester Bechtweg komen, worden we onder het viaduct over deze rondweg naar links afgeleid. Opnieuw linksaf bij KNP8 direct langs de Burgemeester Bechtweg over het fietspad en langs enkele verkeerslichten na de oversteek over de autoweg N261 gaat de route rechtsaf het talud af.
Over de stenen trap komen we in het Speelbos Tilburg Noord en langs Volkstuinpark Noord, een van de grotere volkstuinen in Tilburg. We zijn hier aan de noordkant van de wijk Stokhasselt. De wandelroute gaat voor de omheinde honden uitlaatplek naar links door het wandelgebiedje. Langs de Skatepark Tailfish en nog even rechtdoor langs de laatste flat en huizen komen we over het Vivaldipad aan de Stokhasseltlaan. We steken rechtover en vervolgen onze wandeling over de parkeerplaats langs de Sibeliusflat en het trafostation over het voetpad achter de bebouwing langs. Steeds rechtdoor komen we aan de Pater Dondersstraat. De route gaat linksaf en we bereiken na goed 100 meter het Peerke Donderspark.
Het Peerke Donderspark in het oude buurtschap de Heikant in Tilburg Noord is de plek waar Peerke Donders in 1809 het levenslicht ziet. De sinds 1982 door paus Johannes Paulus II zalig verklaarde Peerke Donders is bekend geworden door zijn werk in de melaatsenkolonie 'Batavia' in Suriname. Aan deze eenzame, verstoten en vergeten mensen heeft hij zich 27 jaar toegewijd. Dagelijks trekt hij rond om er de zieken te bezoeken, hen te verzorgen, te bemoedigen, stervenden op hun dood voor te bereiden en ze te begraven. Hier in het Peerke Donderspark staat een replica van zijn geboortehuisje, een gerestaureerde kapel in Surinaamse bouwstijl (1920), een reusachtige kruisweg (1933) en sinds 2009 het Peerke Donders Paviljoen, een museum dat zijn persoon, zijn leven en werk/ van naastenliefde op een eigentijdse wijze onder de aandacht van het publiek brengt van met name de jongere generaties. Het museum wordt beheerd door de Stichting Peerke Donders Paviljoen, opgericht met instemming van en in nauwe samenwerking met de Redemptoristen, de Pater Donders Vereniging, de Norbertijnen en hun Parochie Heikant-Quirijnstok in Tilburg. Dit alles maakt duidelijk dat Tilburg zijn Peerke Donders niet heeft vergeten en zo is het Peerke Donderspark verworden tot een pelgrimsoord en pleisterplaats waar menig Tilburger regelmatig heen gaat. .
Na ons bezoek aan het Peerke Donderspark komen we aan het einde van de Pater Dondersstraat op de T-splitsing met de Moerstraat. We slaan rechtsaf en volgen de Moerstraat, waar we op de Y-splitsing rechts aan houden. Aangekomen bij KNP53 gaat onze route linksaf over de grasbaan tot we de Rugdijk bereiken. Hier linksaf en met de bocht naar rechts en naar links wandelen we over het viaduct over de Burgemeester Bechtweg. Meteen over het viaduct nemen we de trappen rechtsaf het talud af. De groengele markering van het wandelroutenetwerk voert ons door een klein natuurgebiedje met paddenpoel. We zijn hier in een deel van het authentiek kleinschalig cultuurlandschap Zwaluwenbunders. Als we op oude topografische kaarten kijken, was de Zwaluwenbunders een aaneengesloten bos en heide gebied grenzend aan de Nieuwe Warande, een vierkant bosperceel, doorsneden door kaarsrechte drijflanen, dat in 1757 door een van de laatste heren van Tilburg, Gijsbertus van Hogendorp van Hofwegen (1668-1750) is aangelegd als privaat jachtterrein. Hij noemt dit gebied Nieuwe Warande om zich te onderscheiden van zijn voorganger Willem van Hessen-Kassel (1682-1760), die in 1712 aan de westkant van Tilburg de Oude Warande heeft laten aanleggen.
Met de klok mee gaat de route rond het natuurgebiedje naar de Zwaluwsestraat. Links aanhoudend over het brede zandpad laveren we over het bevroren modderpad naar KNP72. De route gaat rechtsaf. Hier pikken we het traject van het Pauwelspad op in de richting van Loon op Zand. Langs een bomenrij en de Heikantse loop komen we aan de Quirijnstokstraat en wandelen naar rechts voorbij de B&B De Nieuwe Warande linksaf. Voor de boerderij aan de linkerkant slaan we linksaf en komen in open landbouwgebied, waar we verderop het bruggetje over de Lindse Loop oversteken richting Vijfhuizen.
Hier in het buitengebied van Vijfhuizen is op 21 juli 1944 rond 2.00 uur de Avro Lancaster III ND752 AA-O van het 75 Squadron RNZAF gecrasht. Deze bommenwerper is met een 9-koppige bemanning vertrokken van de RAF vliegbasis Mepal Cambridgeshire voor een bombardement op de Rheinpreussen synthetische olie-installatie in Meerbeck in Duitsland. Op de terugvlucht wordt het toestel aangeschoten door de Messerschmitt Bf 110 G-4 van Hauptmann Hermann Greiner van het 11./NJG 1, die opgestegen is vanaf vliegveld Sint-Truiden, en door de Junker Ju 88G van Leutnant Bruno Heilig van de Stab IV./NJG 3, vliegend vanuit D sseldorf. De Avro Lancaster III explodeert voordat het de grond raakt en crasht in meerdere brandende en niet brandende delen. Van de bemanning komen om: Pilot Flying Officer Henry John Burtt, Sergeant Vernon Charles Cornish, Sergeant Walter Frederick Carter, Flight Sergeant George Arthur Levy, WO Gottfred Lyall Gillan, Sergeant W.F Voerman en Sergeant G.A. Heffen. Pas op 23 juli wordt het toestel ontdekt en de lijken worden door de Luchtbeschermingsdienst overgebracht naar de Algemene Begraafplaats Gilzerbaan, waar ze hun laatste rustplaats krijgen. Flight Sergeant V. Connell en WO1 H.J.M Coedy overleven de crash en worden als vermist opgegeven, maar worden later alsnog door de Duitsers gevangen genomen.
Vanaf het bruggetje verloopt het pad tussen kerstboompercelen met een bocht naar rechts en links. Nogmaals naar rechts achter een verbouwde woonboerderij door en met de bocht naar links bereikt de route op Vijfhuizen KNP43. Over het asfalt rechtsaf bereiken we de Houtsestraat, waar we linksaf over het grasbaantje langs de Zandleij wandelen, vrij van het drukke verkeer. Na 300 meter slaan we rechtsaf Moleneind in. Meteen aan de linkerzijde volgen we de groengele markering langs de poel en door het open veld naar de verderop bij KNP55 gelegen Educatieve Boerderij Pauwelshoeve, die in 2018 is aangekocht door de Stichting Educatieve Boerderij Tilburg - Loon op Zand, centraal gelegen in het Landschapspark Pauwels. Het is de thuisbasis van schaapsherder Bart van Ekkendonk met zijn bedrijf De Lachende Ooi .
Op Moleneind wandelen we linksaf en volgen de klinkerweg met zicht op naar de eerste bebouwing aan de zuidkant van Loon op Zand. We komen uit op de T-splitsing met de Gildeweg en naar links steken we de Kasteelhoeveweg over. Achter de bebouwing wandelen we het grasbaantje helemaal uit tot we op de Ecliptica staan. Even naar links staan we aan het toegangshek van landgoed het Witte Kasteel waar we onze rondwandeling gestart zijn. We nemen afscheid van elkaar en zetten woensdag 15 februari alvast in de agenda voor een nieuwe wandeldag.
Charles Aerssens
24 januari 2023
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 24-01-2023 door C.P.J. Aerssens