In aanloop naar de geplande wandeldag in oktober stuurt Charles een mail rond om woensdag 23 oktober te reserveren voor een route in het buitengebied van Tilburg en Berkel-Enschot. Harrie moet zich tot zijn spijt afmelden, omdat zijn staaroperatie vervroegd is en op deze dag zal plaats vinden. Theo geeft aan in die week nog een midweekse vakantie te hebben geboekt. Dit berekent dat Hans, Wil, Arie, Lauran, Jasper en Charles op pad zullen gaan. Op verzoek van Lauran gaan we deze woensdag opnieuw wat later van start voor een wat kortere afstand. Het wordt de Moerenburg route van 12 kilometer. Charles wil dit traject nog een nalopen voor de nieuwe wandelgids “De mooiste netwerkwandelingen – Hart van Brabant” van Uitgeverij Elmar, die in het voorjaar van 2020 zal verschijnen.
De route van deze rondwandeling voert ons door het stroomgebied van de Voorste Stroom tussen Tilburg en Oisterwijk. De route ontleent haar naam aan het voormalige Huis Moerenburg, dat aan het einde van de wandeling ligt. Het Huis Moerenburg is rond 1310 een van de eerste drie stenen huizen in Tilburg en maakt daarmee een belangrijk onderdeel uit van de Tilburgse geschiedenis. De wandelroute verloopt door het westelijk deel van het Groene woud, een gebied in de stedendriehoek Tilburg, ’s Hertogenbosch en Eindhoven, dat in 2005 is uitgeroepen tot Nationaal Landschap vanwege zijn unieke kwaliteiten. Het is verworden tot een natuurontwikkelingsgebied waar natuurbehoud van het historisch erfgoed en natuurontwikkeling op verantwoorde wijze wordt nagestreefd.
We hebben afgesproken elkaar rond de klok van 10.00 uur te treffen bij Café Zomerlust. De “gemotoriseerde” wandelaars zijn op tijd. Fietser Jasper is echter vergeten dat in het voorafgaande weekend de brug over het Wilhelminakanaal aan de Oisterwijksebaan is weggehaald voor renovatie. Hij moet dus bij de brug aangekomen even omrijden. Dit betekent wat later van start. Als we vertrekken volgen we vanaf KNP1 aan het kanaal de Oisterwijksebaan in de richting van KNP2. In de bocht van de Broekstraat wandelen we rechtuit over het onverharde pad van de Oisterwijksebaan tot we KNP2 bereiken. Hier slaan we linksaf op de Zonderlokstraat en komen even verderop aan het fietspad langs het talud van de spoorlijn van Tilburg naar Oisterwijk. De groengele markering verwijst naar links tot we bij KNP50 naar rechts bij het tunneltje onder de spoordijk afslaan. We passeren het voormalige dierenasiel van Tilburg en komen aan de drukke Bosscheweg. Over het trottoir langs de ventweg wandelen we tot we net voor de verkeerslichten bij KNP51 rechtsaf het onverharde pad in slaan.
Met de bocht naar links volgen we hier het Oud Lovenpad aan de achterzijde van de bebouwing aan de Bosscheweg. We passeren er het rioolgemaal van Berkel-Enschot met de ronde rode kap, die direct in het landschap opvalt. In dit gebied stroomt ook de Zwartrijt, een onooglijk beekje dat op de tegenwoordige topokaarten nauwelijks nog vermeld staat. Van deze waterloop resteert alleen nog het gedeelte tussen de spoorlijn naar ’s Hertogenbosch. We wandelen hier ook op het oude Pelgrimspad van Tilburg naar Den Bosch. In de tijd van het “Rijke Roomsche Leven” zijn het de pelgrims, die in de meimaand op weg naar Onze Lieve Vrouw van ’s-Hertogenbosch in de St. Janskathedraal, deze route volgen. Maar door de aanleg van vele nieuwe wegen en de spoorlijn is deze oude route in onbruik geraakt. Bij het talud van de Burgemeester Bechtweg aangekomen moeten we naar rechts en aan de spoorbaan links onder het viaduct door. We blijven het pad volgen met de bocht mee en oostwaarts over een zandweg tussen de percelen van boomkwekers op de Enschotse Akkers door tot aan het asfalt. Rechtsaf bij KNP61 steken we even verderop de spoorbaan over. Hier bij KNP60 op de kruising van wegen aan de Streepstraat staat een klein Mariakapelletje, toegewijd aan O.L. Vrouw van de Vrede en opgetrokken in baksteen.
Vanaf KNP60 houden we op de Spoordijk de richting aan naar KNP49. We lopen onder de A65 door tot KNP49 en slaan hier rechtsaf. De wandelmarkering volgende komen we aan hat asfaltweg met fietspad van de Oisterwijksebaan. We steken rechtdoor over volgen de grasbaan tot op het Baaneind, waar de lantaarnpaal met markering naar links wijst. We volgen het asfalt 500 meter en komen op de T-splitsing met de Laag Heukelomseweg. Hier staat een bankje en 3 boompjes voor onze 3 koningskinderen, geplant op 30 april 2013. De route gaat even naar rechts en dan meteen naar links tot bij KNP56. Rechtsaf door een elzenbosje komen we aan KNP61. Hier naar rechts en op de Laag Heukelomseweg naar links tot we even verderop bij Café “Mie Pieters” staan.
Café “Mie Pieters” heet eigenlijk met een romantische naam “Jagers en Vissers Lust”. Maar deze uitspanning is in de volksmond beter bekend als “Mie Pieters”. De ongehuwde Maria Isabella Pieters (1854-1936) bestierde als kasteleinsvrouw meer dan 50 jaren tot 1930 op geheel eigen wijze de herberg, die ze huurde van de Tilburgse wollenstoffenfabrikant Adolf van den Bergh (1879-1956). Deze kwam hier na de jacht geregeld in haar café even uitblazen en een borreltje drinken. Maar naast de jagers waren het ook de vissers die hier neerstreken. Zij gooiden in de vele watertjes en vennen, zoals de Helleputten, het Schaapsven en het Galgeven, hun hengel uit om er paling maar ook snoek en voorn te vangen. De afgelopen honderd jaar is er geregeld verbouwd en oude foto’s laten nu nog zien hoe het er vroeger uitzag. Zo zijn ook de muurschilderingen uit 1925 en 1929 van de Oisterwijkse schilders W. Lukkenaar en A. van Rake behouden gebleven en die zijn in 2016 gerestaureerd. Ze beelden op sprookjesachtige wijze de naam “Jagers en Vissers Lust” en de omgeving van het café uit. Een halve molensteen fungeert nog als stoep voor de ingang van wat eens “Jagers en Visserslust” is geweest, een laatste restant van de watermolen, die aan het begin van de vorige eeuw afgebrand is.
Tot op de dag van vandaag is Café “Mie Pieters” een oase van rust en gezelligheid in het dal van de Voorste Stroom waar de wandelaar aangenaam kan verpozen! Dus ook wij strijken er neer voor een gezellige koffiepauze met appel- of perentaart. We nemen de tijd! Charles maakt nog enkele foto’s en bij vertrek raakt hij in gesprek met een cafébezoeker, die geïnteresseerd is in onze wandeling. Dit zorgt ervoor dat Charles hem blij kan maken met zijn wandelgids “Wandelen in het hart van Brabant”! Weer op pad vetrekken we vanaf KNP58 naar het beekdal van de Voorste Stroom. Aan onze linkerzijde wandelen we langs een moerassig en drassig bosgebied met enkele vennetjes en steken de Voorste Stroom over via een eenvoudige houten hangbrug. We komen nu in het open gebied dat op de topografische kaart vermeld staat als Gemeene Heide, een grotendeels onontgonnen, woest en moerassig gebied. Langs KNP62 en KNP53 komen we opeen brede zandweg en slaan er rechtsaf. Aan de linkerkant zien we een verhoging van het landschap met steile randen. Hier was een voormalige vuilstortplaats. We komen bij KNP03 aan de Baksevenweg. Hier zien we een aanduiding die verwijst naar de duurzaamheidsvallei. Aan de lantarenpaal, die hier staat, is te zien die zijn energie krijgt via de opwekking met een zonnepaneel. Als we de Baksevenweg zijn overgestoken, bereiken we verderop voorbij KNP63 het hekwerk met wildrooster aan het Meierijpad.
We zijn nu bij KNP97 ter hoogte van Knooppunt De Baars. Onder de fly-overs van de snelwegen door komen we aan KNP87 en kiezen voor de route naar KNP99. Hier bij KNP99 op de driesprong waar de Kommerstraat en de Koebrugseweg bij elkaar komen, ligt een ven dat vanouds De Buunder of De Bunder wordt genoemd, maar op topografische kaarten Grollegat heet. Dit ven heet in de Middeleeuwen Calenwiel of Qualenwiel en in 1331 heeft hier een watermolen gestaan, die in de 15e eeuw verdwenen is. Mogelijk is De Buunder een voormalige molenvijver, die in tijden van droogte de watermolen van water heeft voorzien. Het ven wordt tegenwoordig gebruikt als visvijver. We houden rechts aan op de Koebrugseweg, die in het verleden ook wel met Pastors Dijk is aangeduid, naar de in de nabijheid gelegen pastorie De Moerenburg. Op de kadasterkaart van 1832 wordt de weg ook als Veedijk genoemd. Direct na het bruggetje over de Voorste Stroom wandelen we linksaf door het klaphekje en een bomenlaantje tot we aan het bruggetje over de Korvelse Waterloop staan. Linksaf langs deze voormalige blauwsloot, waarop de fabrieken aan de Gasthuisring, het Wilhelminapark, de oostzijde van de Goirkestraat en het Julianapark vroeger hun afvalwater geloosd hebben, komen we aan de Moerenburgseweg. Naar links bereiken we KNP86.
We zijn nu aangekomen bij het landschapspark van Huize Moerenburg. Deze voormalige buitenplaats wordt voor het eerst in 1358 vermeld als hoeve te midden van uitgestrekte heidevelden en moerassen. De hoeve komt in 1384 in bezit van de Abdij van Tongerlo als huisvesting voor de pastoors van Tilburg en Enschot. Na de Vrede van Munster in 1648 wordt het door Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden geconfisqueerd en bewoond door Charles Graham, kolonel in het Staatse leger en later door kolonel Philippe Claude de Saint Amant. Beiden verbouwen het tot een fraai landgoed, compleet met gracht en toegangspoort, geflankeerd door twee zuilen met leeuwen die een schild dragen. Na 1750 raakt Huize De Moerenborch in verval. Bij graafwerkzaamheden in 2005 worden resten blootgelegd en ontstaat het idee om bij de herinrichting van het gebied dit markante gebouw als kunstwerk te laten herleven. Van het vroegere landhuis staan nu alleen nog de in cortenstaal ontworpen contouren van het Barokke gebouw, zoals afgebeeld op een schilderij uit 1700. Het hellende plein en de wijkende gevels verwijzen naar het vervreemdende, vertekende perspectief in dat schilderij. Een kopie van het oorspronkelijke schilderij is uitgehakt in een enorme granieten plaat, die bij de toegangspoort van Huize De Moerenborch ligt.
De wandelroute leidt ons door het landschapspark van Huize Moerenburg, dat in het verleden deel heeft uitgemaakt van de voormalige Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Dit industrieel Rijksmonument is in 1927 als eerste biologische waterzuivering in Nederland gebouwd naar het principe van de Duitse chemicus Dr. Penschuck. Het vervuilde water van de Tilburgse textielindustrie werd hier gezuiverd en leverde na lozing op de Leij geen overlast meer aan het verderop gelegen Oisterwijk. In 1954 is dit biologische complex voltooid. Er is een helofytensysteem aangelegd. Het afvalwater wordt tussen dijkjes geleid waar o.a. riet, lisdodde en matte bies groeit. Bij de wortels van de moerasplanten in het helofytenfilter leven bacteriën. Zij zetten de afvalstoffen in het water om in voedingsstoffen. De planten zetten deze voedingsstoffen weer om in zuurstof voor de bacteriën. Deze samenwerking maakt een natuurlijk filter waardoor afvalstoffen uit het water verdwijnen. In 2005 sluit deze waterzuivering en wordt het rioolwater doorgepompt naar de RWZI in Tilburg-Noord. Het terrein heeft cultuurhistorische waarde, omdat het een belangrijke fase laat zien in de ontwikkeling van de rioolwaterzuivering en een voorbeeld is van de architectuurstroming van het “Nieuwe Bouwen”.
Door de cortenstalen poort verlaten we het landschapspark van Huize Moerenburg en het terrein van de voormalige Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Langs het gebouwtje komen we bij KNP89 op de Hoevense Kanaaldijk en slaan rechtsaf. Langs het Wilheminakanaal wandelen we tot aan de nu verdwenen brug aan de Oisterwijkse Baan bij KNP1. Even naar rechts en we bereiken ons eindpunt: Café Zomerlust. Als afsluiting van onze korte wandeldag drinken we nog een stevige pint. We hebben keuze uit een ruime bierkaart, ons uitnodigt voor een wat exclusiever biertje. We laten de indrukken van deze rondwandeling nog eens de revue passeren! Charles zal de opmerking van Arie en Lauran ter harte nemen, die voor een volgende keer uitkijken naar een wat langere wandeling. Lauran is het wellicht ontgaan dat hij gevraagd heeft voor een later vertrek! Na dit gezellig samengaan gaat iedereen huiswaarts en noteert 20 november als nieuwe wandeldag.
Charles Aerssens
29 oktober 2019
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 29-10-2019 door C.P.J. Aerssens