Na de laatste wandeldag in juni hebben we geen nieuwe datum vastgelegd voor juli en augustus i.v.m. de vakantieperiode. Charles gaat met Theo volgens afspraak in juli een paar dagen wandelen in de Voerstreek. Bovendien heeft Charles begin augustus nog een afspraak in het ziekenhuis voor een fysiek onderzoek. Met een goede uitslag kan er dan pas daarna een wandeldag gepand worden. Als de mail rondgaat om op 21 augustus de draad weer op te pakken, blijkt de gekozen termijn om mee te kunnen wandelen voor sommigen te kort. Hans, Harry, Arie en Theo moeten afhaken. Theo heeft de handicap ook in het ziekenhuis te moeten zijn voor een ingreep aan zijn vingers en kan daarna nog revalideren. Zo melden zich Wil, Lauran en Jasper voor een rondwandeling in de omgeving van Alphen op 21 augustus.
Deze rondwandeling gaat door de Alphensche Bergen en ook deze route zal een plaats krijgen in de nieuwe wandelnetwerkgids in het Hart van Brabant voor de serie “De mooiste Netwerkwandelingen”, die op stapel staat bij Uitgeverij Elmar Delft. De route verloopt daarom helemaal langs de knooppunten van het digitale wandelroutenetwerk van Routebureau Brabant van VisitBrabant. Daarbij volgt een groot deel van het traject ook de markering van het Grenslandpad.
Op de dag van vertrek rijden Wil en Charles naar Tilburg-Noord om er Lauran en Jasper op te pikken. Vandaar gaat het via de snelste route over de Burgemeester Letschertweg naar Alphen. Hier parkeren we de auto naast de St. Willibrorduskerk. We starten door de Heuvelstraat langs de St. Willibrorduskerk. Haar monumentale Laatgotische toren dateert uit 1559. Het is een voorbeeld van de laatste fase van de Kempische Gotiek. Ten tijde van de Republiek is het gebouw niet beschikbaar voor de katholieke eredienst, maar in 1820 wordt het opnieuw parochiekerk. In 1909 wordt op dezelfde plaats een Neogotische kerk gebouwd door de architecten Jos Cuypers en Jan Stuyt. Tijdens WOII wordt de kerk eind oktober 1944 tijdens Operatie "Pheasant" zwaargehavend, als de Eerste Poolse Pantserdivisie het hele grondgebied vanuit Baarle Nassau van de Duitsers zuivert. In totaal verliezen de Polen hierbij 47 manschappen, waarvan een aantal begraven ligt op de Poolse Begraafplaats van de Oorlogsgravenstichting aan de Molenstraat. Het Willibrordusbeeld boven de ingang van de kerk is van de hand van A.F.C. Verdaasdonk (1913 -1989).
Zo komen we op het Pastoor Binckplein. Binck (1889-1971) werd in 1932 pastoor in Alphen, waar hij zich meteen ging inzetten voor de archeologie. In 1940 werd hij de oprichter van Brabants Heem, waarin hij heemkundigen ging verenigen. Hij vond dat de Brabanders te weinig kennis hadden van hun eigen dorp en stad. Hij trok het gehele gewest door om lezingen te geven en nieuwe heemkundekringen te stimuleren. Alphen immers heeft een geschiedenis die teruggaat tot aloude tijden, wat blijkt uit de vele prehistorische vondsten. Deze zijn ondergebracht in het Streekmuseum, dat gevestigd is in het vroegere protestantse kerkje uit 1822. Het bevat een uitgebreide verzameling van archeologische vondsten. Buiten een collectie aan urnen, gereedschappen en gebruiksvoorwerpen uit de prehistorie en de Romeinse tijd, wordt het hoofdbestanddeel gevormd door de voor Brabant unieke verzameling van sieraden, wapens, potten en glaswerk uit het ter plaatse blootgelegde Merovingische grafveld (450-750 na Chr.). De grafheuvel ten zuidwesten van de huidige woonkern dateert uit de periode rond 2500 jaar voor Christus. De vroege bewoning is mede verklaarbaar doordat het gebied relatief hooggelegen is tussen de moerassige en venige dalen van het riviertje de Leije en de Mark.
De geschiedenis van dit dorp is direct verwant aan die van de abdij van Echternach. In het jaar 709 werd de abdij geschonken aan bisschop St. Willibrordus. Hierna werd de abdij begiftigd met goederen en rechten gelegen onder Alphen. Als belangrijkste bezitter van grond heeft de abdij zodoende enkele eeuwen zowel de wereldlijke als de kerkelijke macht uitgeoefend in de toenmalige parochie, waartoe eveneens Riel en Chaam behoorden. Met het groeien van de macht van de wereldlijke vorsten kwam hieraan een einde en werden de rechten aanmerkelijk beperkt. In de 12e eeuw treden de Tempeliers, een orde van kruisridders, en de Heren van Breda op als eigenaren van de gronden en als beoefenaars van de juridische macht. Alphen (en Riel) bleef met Chaam een rechtsgebied tot de Franse tijd. In 1810 werd Chaam zelfstandig en Alphen werd samen met Riel eveneens een zelfstandige gemeente. Naast de eerdergenoemde grafheuvel bevinden zich in en om het dorp nog andere herkenbare overblijfselen van vroeger, die de moeite van het bezichtigen waard zijn.
Aan het einde van het Pastoor Binckplein slaan we bij KNP21 rechtsaf de Zandstraat in en hebben weldra de bebouwing achter ons. Op de splitsing met de Maastrichtse Baan aangekomen vervolgen we bij KNP5 de Zandstraat naar rechts. Hier zien we ook de rood-witte markeringen van het Grenslandpad. Als de Zandstraat naar rechts afbuigt slaan we linksaf langs de slagboom. Even verderop op de T-splitsing bij een bankje loopt onze route naar rechts. Het is nu opletten met de markering, die hier met groengele verf op de boom is aangebracht. Deze is in de loop der tijd verweerd en heeft een duidelijkheid ingeboet. Ook verder op onze route door het gebied rondom Alphen blijkt dit een probleem te zijn. Oplettendheid is geboden en we zijn gewaarschuwd!
Rechtuit gaat de route in de richting van dagrecreatiegebied ’t Zand, een 200 hectare groot bos- en natuurgebied dat een eigen sfeer en rust uitstraalt. Het gebied is openbaar en toegankelijk is tussen zonsopkomst en zonsondergang. De zwemplas biedt veilig zwemwater, een dagstrand, bos met wandelpaden, toiletten, voldoende afvalbakken. Op mooie dagen is er een bemande EHBO-post en een standplaatshouder die versnaperingen verkoopt. In ieder seizoen laat recreatieplas ’t Zand en de omringende bossen zich weer van een andere kant zien. Naast de rust en de ruimte die ’t Zand te bieden heeft, wordt het ook op sportief gebied gebruikt. Wielerploegen trainen hier in de winter voor het veldrijden. In het voorjaar start hier het seizoen van de samengestelde wedstrijden voor paarden- en ponysport in Nederland. In het naseizoen wordt sinds 2015 jaarlijks de mountainbike 6 uurs race van ’t Zand georganiseerd.
Linksaf komen we aan de recreatieplas en we volgen rechtsom de waterlijn tot we bijna aan de bosrand uitkomen bij het blauwe infobord met mededelingen en waarschuwingen voor de waterrecreant. Even de helling op bereiken we KNP4 en volgen het zandpaadje naar links langs de betonnen put met deksel en de groene kast. Voorbij deze groene kast gaat het bospad met de bocht naar links. We passeren een drietal blauwe borden aan de linkerzijde tot aan het rode markeringsbord 4. Hier wandelen we naar rechts tot aan de T-splitsing. Opnieuw linksaf langs een open stuk heide en bij de kruising van zandpaden rechtdoor. Daarna bij de groengele markering het pad linksaf en vervolgens bij het rode markeringsbord 3 het pad naar rechts volgen langs de afrastering van Recreatiepark en Camping ’t Zand. Aangekomen op de kruising van bospaden kiezen we bij de bermpaal voor de rood-witte markering van het Grenslandpad en volgen de route door het bos. We negeren alle zijpaden tot we op de brede zandweg met fietspad uitkomen. We staan hier op de Maastrichtsebaan bij KNP82 voor het hekwerk en de omheining van een uitgestrekt munitiecomplex van de Koninklijke Luchtmacht.
Achter het hekwerk ligt sinds 1954 allerlei munitie voor de hele Koninklijke Luchtmacht opgeslagen, zoals bommen en raketten voor jachtbommenwerpers, geleidewapens Hawk en Patriot, maar ook patronen voor boordkanonnen en explosieven voor schietstoelen. Vroeger was er op het uitgestrekte complex een smalspoornet met een lengte van circa 11 km, dat opgebouwd was uit lussen, die langs de rijen magazijnen liepen. Bij de magazijnen waren draaischijven waar dan de lorries met handkracht naar binnen werden geduwd en gelost. Dit smalspoornet is inmiddels verdwenen en nu liggen er wegen en rijden er vrachtwagens met munitie naar de desbetreffende magazijnen om daar met een vorkheftruck gelost te worden.
Rechtsaf bij KNP82 volgen we het brede zandpad met vrij liggend fietspad van de Maastrichtsebaan. Aangekomen op de kruising met de Fransebaan steken we recht over. Hier wordt aangegeven dat het getegelde fietspad niet meer toegankelijk is omdat het is een zeer slechte staat verkeerd! Voor ons als wandelaar geen probleem en zo vervolgen we onze route achter de slagboom. Met de bocht naar links en dan naar rechts wandelen we door het bosgebied verder. We passeren een brede open strook van een gasleiding en komen na 500 meter op een kruising bij KNP74. Onze route gaat hier naar links en leidt ons vervolgens langs Camping Buitenlust tot we op de Huisdreef uitkomen bij KNP27. We kiezen er de richting naar KNP9 en wandelen even naar links om dan het bospad naar rechts in te slaan. Opnieuw naar links bereiken we de brede open strook van de gasleiding. Weer rechts en dan het eerste pad naar links, dat we helemaal uitlopen tot aan de verharding van de Fransebaan. Rechtsaf komen we op de kruising mat de Chaamseweg, die we naar links inslaan. Na goed 100 meter gaat onze route voor het bos rechtsaf langs een boerderij.
We zijn hier in de Alphensche Bergen, een groot bosgebied tussen Alphen en Chaam. Het is een gebied dat al sinds de prehistorie is bewoond en waar de Romeinen hun ‘heirbaan’ van Antwerpen naar Nijmegen en Dordrecht en Maastricht hadden aangelegd. In voorbije eeuwen lagen hier heidevelden en stuifzanden, ontstaan door roofbouw en overbegrazing op voedselarme zandgrond. Hier en daar lagen ook stukken bos, die tijdens WOI vrijwel helemaal gekapt zijn. Pas in de periode 1931-1935 is de bebossing serieus ter hand genomen. In het kader van de werkvoorziening is het gebied door werklozen handmatig gespit en beplant. Er wordt dan voornamelijk naaldhout aangeplant als bos, dat bedoeld is als productiebos, vooral voor stuthout in de kolenmijnen. Nu is het een afwisselend bosgebied met hoogteverschillen, merkbaar aan kleine klimmetjes op het uitgebreide netwerk van zandpaadjes en heidepaadjes, die door het gebied slingeren. Het zijn de jongste bossen van Staatsbosbeheer in de Baronie van Breda.
Als we rechtsaf slaan, passeren de aanduiding, die verwijst naar de Fusilladeplaats Oktober 1944, die 750 meter verderop gelegen is.
Zo komen we aan een monument met bankje en interactieve informatiezuil van de Liberation Route Europe. Door een draai aan het wiel, horen we het verhaal over de trieste gebeurtenis van de fusillade van drie burgers begin oktober 1944. Op de bewuste dag worden drie burgers uit hun schuilkelder gehaald door Duitse Falschirmjäger van de 11e divisie. Alphen was toen frontgebied en het aangrenzende Baarle-Nassau was voor een groot gedeelte bevrijd. De drie burgers werden meegenomen naar een greppel verder het zandpad in, waar ze een schot kregen. De 45-jarige landbouwer Adrianus Oomen en de 21-jarige onderduiker Willy van den Corput overleden ter plekke, maar de 39-jarige landbouwer Felix Roelen kwam later die dag bij bewustzijn en slaagde erin om onder het zand vandaan te kruipen en hulp te zoeken. Nooit is helemaal duidelijk geworden waarom zij zijn meegenomen en gefusilleerd. Vermoed wordt dat in de schuilkelder, kort voor de drie werden meegenomen, ook twee of drie marechaussees zaten die betrokken waren bij het verzet. Deze drie vertrokken richting Chaam net voordat de Falschirmjäger bij de schuilkelder kwamen. Mogelijk waren de Duitsers naar die drie verzetsmensen op zoek en namen de drie slachtoffers mee als represaille.
We lopen het zandpad helemaal, hierbij hebben we naar rechts zicht op het open landschap van de Chaamsche Heide met de Fransebaan. Op d T-splitsing aangekomen gaan we naar rechts en bereiken dan de verharding van de Fransebaan. Op het asfalt gaat de route naar links voorbij aan KNP11. Waar het asfalt naar links afbuigt en nu als De Velden staat vermeld, wandelen we rechtdoor op het onverharde pad. Zo bereiken we bij het bosje KNP84. Hier ontbreekt de verwijzing naar KNP29. Enkel de richting wordt er aangegeven met een groengele markeringspijl. We kiezen hier toch voor het graspad op de oever van de Strijbeekse Beek. Markering ontbreekt, maar met de GPS is het geen probleem tot we aan een maisveld komen, die door de boer tot op oever van de beek heeft ingezaaid! Er blijft ons niets anders over dan door de meters hoge mais onze weg te vervolgen. Dicht op de oever maken we een pad en komen uit op een aardbeienveld met uitloopstrook op de oever van de Strijbeekse Beek. Aan het einde bereiken we een zandweg. Maar wat schetst onze verbazing: de knooppuntpaal die vermeld staat op de routekaart als KNP29 mist elke aanduiding. Er zijn enkel groengele markeringsplaatjes zonder nummer of verwijzing op de paal aangebracht! Gelukkig levert dit voor ons geen probleem op, want met de routekaart in de hand gaat het hier linksaf.
We volgen het zandpad langs het aardbeienveld en belanden midden in de rustpauze van een groep Polen en Roemenen die uitgestrekt in de berm en onder de bomen de hitte ontvlucht zijn voor hun middagpauze. Ze zijn hier in grote getalen heen gebracht, getuige de vele busjes en zelfs een grote lijnbus. We groeten vriendelijk en houden voorbij KNP28 links aan. We zijn hier op de Kwaalbrugse Heide, waar de zandweg overgaat in het asfalt van de Ulicotensebaan. Als deze verderop in het bos naar rechts afbuigt, wandelen we rechtuit langs de slagboom en negeren KNP2 aan onze rechterzijde. Met de bocht naar links laten we het bos achter ons en bereiken KNP8. Hier slaan we rechtsaf en passeren een kapitale villa aan onze rechterzijde. Zo komen we op het asfalt van het Hooispoor. Nu wandelen we naar links en slaan bij de eerste mogelijkheid rechtsaf. Voorbij het huisje met de imposante lindenbomen gaat het asfalt over in een onverhard paadje. Hier hebben we goed zicht op Alphen met de gezichtsbepalende in Kempische Gotiek gebouwde kerktoren van de St. Willibrorduskerk. Een bankje biedt nog even tijd voor een laatste korte lunchpauze.
Door het laantje volgt nog een laatste kort traject terug naar ons vertrekpunt. We komen langs de R.K. Begraafplaats van Alphen en bezoeken er het ereveld met 18 Poolse oorlogsgraven van soldaten, die bij de bevrijding van Alphen door de 1st Polish Armoured Division op 5 oktober 1944 zijn gesneuveld. Alle soldaten liggen hier begraven onder een schuilnaam. Het zijn soldaten die zijn overgelopen uit het Duitse leger en anoniem wilden blijven om hun familie te beschermen. Het informatiebord van de Oorlogsgravenstichting geeft wel de echte namen aan. Dan keren we terug op het Pastoor Binckplein en strijken neer op het terras van Grand Café - Restaurant De Kloostertuin om met een drankje de wandeling af te sluiten en na te genieten van opnieuw een fraaie wandeldag. Charles maakt toch wel enkele kanttekeningen bij deze rondwandeling, die een plaats moet krijgen in de nieuwe wandelgids, die hij samen met Theo aan het voorbereiden is. Het deel rondom de Strijbeekse Beek baart zorgen door het ontbreken van een duidelijke routemarkering en ook de met groengele verf aangebrachte markeringen op de bomen verdienen een update. Het doet hem in elk geval besluiten de route door het bosgebied van de Alphensche Bergen aan te passen en om te leggen!
Charles Aerssens
29 augustus 2019
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 29-08-2019 door C.P.J. Aerssens