Voor de dagwandeling van april heeft Charles met Theo weer een compleet nieuwe wandelroute uitgezet. Een deel van deze rondwandeling moet een plaats krijgen in de wandelnetwerkgids in het Hart van Brabant voor de serie “De mooiste Netwerkwandelingen” die op stapel staat bij Uitgeverij Elmar Delft. De basis en inspiratie voor de route vormt het digitale wandelroutenetwerk van Routebureau Brabant van VisitBrabant. Het wordt een rondwandeling rondom de Vrachelse Heide in Oosterhout, die voor deze dag een uitbreiding krijgt via Teteringen en Landgoed Oosterheide. Ontworpen achter de computer zal op woensdag 24 april een eerste oriëntatie gedaan zijn met de wandelvrienden van L.A.W.V.”Via-Via”. Er zal dan bekeken worden of de Vrachelse Heide een geschikt gebied is voor een kleine rondwandeling van 10 kilometer. Maar de “vaste mannen” wandelen natuurlijk de uitbreiding tot 18 kilometer! Op de uitgaande mail voor deze dag melden zich Theo, Hans, Arie, Lauran, Jasper en Harrie, die na enkele maanden afwezigheid weer graag mee op pad gaat. Wil moet tot zijn spijt verstek laten gaan wegens werkzaamheden voor Seniorenvereniging Loon op Zand. Jac heeft een andere agenda op deze dag! Maar net voor de wandeldag moet Theo zich jammer genoeg afmelden. Hij heeft zijn rug geforceerd met werkzaamheden in de tuin en moet rust nemen en zijn rug ontzien. Volgens afspraak treffen we elkaar om 9.15 uur op de parkeerplaats aan de Veekestraat in Oosterhout bij Brasserie Woods. De auto’s uit Loon op Zand en Tilburg arriveren op hetzelfde tijdstip. Harrie, die met de fiets vanuit Breda is gekomen, is al present. We zijn blij dat Harrie weer van de partij is na zo’n lange tijd van afwezigheid.
Vanaf de parkeerplaats bij Brasserie Woods starten we bij KNP28 en we laten meteen de stadse drukte van Oosterhout achter ons. Bij KNP27 slaan we linksaf de Pannenhuisstraat in, een zandweg met vrij liggend fietspad. De route verloopt op het eerste deel langs de noordzijde van het bosrijk gebied van de Vrachelse Heide en de zuidzijde van de nieuwe woonwijk, de vlinderbuurt. Na goed 600 meter verlaten we de Pannenhuisstraat en slaan linksaf. Dan nemen we het eerste bospad naar rechts. Wat direct opvalt is de onduidelijke groengele markering van het wandelroutenetwerk, die met verf is aangebracht op de bomen! Dit blijkt in het hele gebied van de Vrachelse Heide een probleem te zijn. De groengele markering laat te wensen over en is overal zo goed als vervaagd! We zijn gewaarschuwd en moeten dus goed opletten. Even verderop slaan opnieuw rechtsaf. Onze voorkeur zou een volgend pad naar rechts zijn geweest. Hier komen we immers langs een Joodse Begraafplaats.
Verscholen in de bossen van de Vrachelse Heide ligt hier een Joods kerkhof. Als zich na de vrijheid van godsdienst (1798) een kleine Joodse gemeenschap in Oosterhout vestigt en een synagoge bouwt, moeten de Joodse doden op een zodanige plaats begraven worden, dat ze daar kunnen blijven tot het einde der tijden. Zo worden sinds 1811 hun doden op deze verlaten plaats op de Vrachelse Heide begraven. In 1899 wordt er een muur omheen gebouwd. De Joodse gemeenschap was toen al uit Oosterhout verdwenen, maar de Joodse begraafplaats is gebleven. Op de dodenakker staan 168 grafstenen, alsmede een metaheerhuisje, kohaniemhuisje en een beheerderswoning. De begraafplaats is een gemeentelijk monument. Op deze Joodse begraafplaats zijn 2 bijzondere graven. Er is een Nederlands Oorlogsgraf. Het graf is van Simon Joachim, een 34-jarige Palestina-pionier, die 27 januari 1943 een einde maakt aan zijn leven in het Huis van Bewaring in Breda. En het Pools Oorlogsgraf van 2e luitenant Leon Czertok, 9e Infanterie Bataljon van de 1e Poolse Pantserdivisie, die op Oudejaarsdag 1944 omkwam bij de bloedige gevechten rond het Kappels Veer. Op de Begraafplaats is in 2003 ook een monument geplaatst met de namen van de Joodse slachtoffers die omkwamen tijdens de Holocaust.
Het bospad laat ons even verderop de Pannenhuisstraat oversteken en de route vervolgend komen we met een ruime bocht naar links bij de afrastering rondom de waterplas van het Houtse Meer of Ter Aalsterplas. Deze oude zandwinplas is in de volksmond beter bekend als 'De put van Caron'. Hij dankt zijn naam aan de Firma Jac Caron in Oosterhout, die deze plek al jarenlang in eigendom heeft en die in gebruikt is geweest om er zand te winnen, dat nodig was voor de aanleg van de A59. Zo is hier een flink meer ontstaan, maar de zandzuigers zijn er verdwenen en de waterplas is een natuurplas geworden. Er is op de zuidelijke oever nieuwe natuur aangelegd. Sinds enige tijd ligt er eiland in dat vol geplant is met wilgentakken, die moeten uitgroeien tot bomen en er groeit riet langs de oevers. Deze natuur is met een afrastering rond de put niet toegankelijk voor publiek. Volgens de afspraak met de gemeente Oosterhout blijft het een gesloten rustgebied voor dieren en watervogels. Het is ook een ecologische verbindingszone tussen het Markkanaal en de Vlinderbuurt in Vrachelen.
Het zandpad langs de afrastering leidt opnieuw naar de Pannenhuisstraat, die we voor de tweede maal oversteken, waar we nu het pad na de slagboom vervolgen tot aan KNP23. We moeten wel even opletten dat we de groengele markeringen op de bomen niet missen! Op dit knooppunt rechtsaf. Dit bospad brengt ons weer terug naar de Pannenhuisstraat. Even naar links bereiken we een 5-sprong met de Bergsebaan bij KNP22. Rechts van ons is Horecagelegenheid Het Houtse Meer met grote parkeerplaats en zicht op de waterplas van de Put van Caron. Hier bereikt onze route het buurtschap Ter Aalst. Dit oude buurtschap is een kleine enclave, die grenst aan het Markkanaal en hoort bij het dorp Den Hout. De eerste vermelding van Ter Aalst dateert uit 1311. Maar archeologische vondsten uit de ijzertijd en Romeinse tijd tonen aan dat hier al eerder bewoning was. Op landkaarten vanaf 1624 is hier al sprake van een herberg Pannenhuis. Tijdens de 80-jarige oorlog (1568-1648) hebben de Spanjaarden tijdens de belegering van Breda in 1625 kleine schansjes opgeworpen rondom deze herberg met brouwerij. In 1800 brandt de oude herberg af en kort daarna herbouw, maar wordt later een boerderij. Op 1 november 1944 is het pand door een granaat volledig vernield door de oprukkende Polen van de 1ste Poolse Pantserdivisie van Generaal Stanislaw Maczek, de 212 Schotse Royal Engeneers en de Prinses Irene Brigade. De boerderij wordt weer herbouwd maar uiteindelijk in 2004 afgebroken.
Bij KNP22 wandelen we over de Blikkenweg langs een aantal holes van Golfbaan Bergvliet in de richting van KNP21 en we komen in open coulisselandschap langs Minicamping De Kwikstaart. We bereiken het asfalt van de Meerberg bij KNP21 en slaan linksaf. Na goed 180 meter slaan we linksaf bij de verwijzing naar Buitenhuis Teteringen. Hier betreden we opnieuw de Vrachelse Heide en is het opnieuw opletten en goed uitkijken naar de groengele verfstrepen op de bomen om de juiste route te volgen. Langs de bosrand wandelen we door een laantje tot op het asfalt van de Bergsebaan bij een parkeerplaats. We steken over en volgen het bospad. Het tweede pad naar links markeert onze route en we lopen door tot aan KNP24. Hier rechtsaf tot KNP25. Op deze knooppuntpaal staat ook de verwijzing naar onlangs geopende nieuwe wandelroute: de Zuiderwaterlinie. We gaan rechtsaf over een brede zandbaan en negeren alle kruisingen tot op een T-splitsing waar we naar links afslaan. Aan het eind van dit pad weer op een t-splitsing gaat de route naar rechts. Op het eerste stuk is duidelijk te zien dat hier nog restanten van het oude stuifzandgebied overgebleven zijn. Het onverharde pad blijven we volgen en als de route naar rechts afbuigt, bereiken aan de bosrand weidegebied met zicht op enkele boerderijen. Op de T-splitsing slaan we linksaf en komen dan op het asfalt van de Vrachelse Baan bij KNP20.
We gaan linksaf en blijven op het asfalt tot aan de kruising met de Oude Bredase baan en de Heistraat bij KNP51. De wandelknooppuntenroute voor de nieuwe wandelgids gaat hier naar links. Wij kiezen nu voor de lange variant en slaan rechtsaf de Heistraat in. Na KNP2 bereikt de Heistraat bij de Jumbo Golfstore de bebouwing van Teteringen. Naar links staan we op de Oosterhoutseweg, waar we oversteken en naar links wandelen tot aan de toegangsweg naar Zorgcentrum Zuiderhout. Rechtsaf komen we aan het voormalige Missiehuis Sint Franciscus Xaverius, waar missionarissen van de congregatie van het Goddelijke Woord (SVD) van Steyl werden opgeleid. Het missiehuis is gebouwd in 1916/1917 en later verder uitgebreid met ook klokkentorentje en de Neo-Romaanse kapel. Rondom het complex ligt een grote tuin, een kerkhof en Heilig Hartbeeld. In 1929 wordt er een vijver gegraven waarin de paters 's zomers konden zwemmen en 's winters konden schaatsen. In april 1945 brengt prinses Juliana een bezoek om te zwemmen in deze vijver tijdens haar verblijf in Huize Anneville in Ulvenhout bij Koningin Wilhelmina. Deze Oranjevijver verdwijnt voor een deel als in 1962 het zwembad wordt aangelegd.
Met de klok mee lopen we om dit grote complex heen, dat in de loop der jaren enorm is uitgebreid, en komen op de parkeerplaats van Golfpark De Haenen. Het is een openbaar landgoed met prachtige glooiende landschappen waarin verspreid kunstwerken van diverse kunstenaars staan. De zeer afwisselende golfbaan is ontworpen door Gerard Jol en Michiel van der Vaart en bestaat uit vier verschillende sferen. Van de bloeiende roughs van de Wetlands en het grasgebied kom je in het parkgedeelte met twee grote vijvers met veel rododendrons en azalea’s. Vervolgens bereik je het historische bosgedeelte en op het laatste deel van de golfronde is het terrein sterk glooiend met een prachtig gebied van heide en zandverstuivingen. De brasserie van Golfpark De Haenen is voor ons rond het middaguur de ideale plek voor de lunchpauze. We strijken neer op het terras genietend van koffie met iets lekkers en het prachtige uitzicht over een van de waterpartijen van de golfbaan.
Als we weer op pad gaan, kiezen we vanaf de parkeerplaats de route naar rechts en komen nu langs het ommuurde kerkhof. Hier zijn de overledenen van de congregaties van de SVD, de missionarissen van de H. Familie en de Benedictinessen van het H. Sacrament begraven. Op de grafkruisen staan de geboorte-, intredings- en sterftedatum van de paters, broeders en zusters. Daarnaast zie je in welke landen de missionarissen hebben gewerkt. Bij het kruisbeeld zijn nog 3 graven van de bisschoppen en weldoener van de congregatie. Aan de linkerzijde komen we langs de oude visvijver en het voormalige zwembad, dat in een verre staat van verval verkeert. Aan het einde van het laantje wandelen we even naar rechts voorbij het uit 1930 geplaatste Heilig Hart beeld en volgen de groengele markering over de rechte paden tussen de holes door langs KNP8 naar KNP12. Hier verlaten we het Golfpark De Haenen. We slaan rechtsaf en volgen het onverharde pad tot op een 5-sprong van paden. We kiezen voor de markering schuin linksvoor in de richting van KNP60.
Langs KNP60 komen we uit op een brede zandweg met vrij liggend fietspad, de Kalbergse Weg. Naar links volgen we de met bomen omzoomde zandweg. Na de weilanden aan onze linkerzijde komen we opnieuw aan een bosgebied. Een markering geeft aan dat we op het Landgoed Oosterheide zijn aangekomen. Het is een voormalig heidegebied dat eind 19e eeuw is beplant met bos en nu toebehoort aan de Vereniging Natuurmonumenten. Het bosgebied aan onze rechterzijde staat op de topokaart vermeld als Kalix Berna, een verbastering van de naam Calckberner. Het is vernoemd naar een Bredanaar met naam Pieter Jacob Calckberner, die in de jaren 1725-1729 ruim 51 hectare heide in het grensgebied tussen Oosterhout en Teteringen gekocht heeft, dat hij deels laat bebossen. Het gebied grens direct aan de A27. In de 18e eeuw is de Oosterheide een militair oefenterrein. Meer dan 30.000 manschappen oefenden hier onder leiding van stadhouder Willem V. En bij Kalix Berna liggen nog restanten van de drie ‘kogelvangers’ die in 1730 voor een legerkamp zijn opgeworpen.
Bij KNP62 slaan we linksaf in de richting van KNP61. Aangekomen bij KNP61 slaan we rechtsaf langs de afsluitboom met links weilanden. Verderop komen we in een bomenlaantje dat naar links afbuigt. Hier zien we aantal poelen. Net voor de Anton Pieckpoell slaan we rechtsaf. De aanleg van deze poel is mede mogelijk gemaakt door Basisschool De Pionier, Oosterhout. Deze school won de eerste prijs bij de Efteling Anton Pieck Prijs 2005. De helft van het gewonnen bedrag schonken ze aan Natuurmonumenten voor de aanleg van een paddenpoel. Als we dit pad helemaal uitlopen verlaten we door het draaihekje het gebied Kalix Berna en Landgoed oosterheide. Over het bruggetje staan we op de T-splitsing van de Burgemeester Materlaan met de Burgemeester Holtroplaan. We blijven op de grasbaan wandelen langs de sloot tot aan de bushalte. Hier steken we over en lopen richting de verkeerslichten. De route gaat naar rechts over de Bredaseweg tot aan de rotonde. We steken over naar links en langs de parkeerplaats komen we aan de ingang van de waterproductielokatie Brabant Water. Onze route gaat hier naar rechts langs de omheining van complex. Een bord geeft aan dat we het waterwingebied van de Vrachelse Heide betreden. Vanaf KNP37 gaan we op weg naar KNP26 en passeren één van de 21 waterpompputten, die met een winningsdiepte van 131 tot 197 meter jaarlijks 12,4 miljard liter grondwater oppompen dat dan door het waterproductiebedrijf van Brabant Water wordt onthard en getransporteerd naar alle huishoudens in Oosterhout en plaatsen in de omgeving.
Vanaf KNP26 slingert het laatste traject van de wandeling deels over bospaden en door het stuifzand terug naar het vertrekpunt. Maar ook op dit stuk is het oppassen geblazen en we moeten goed uitkijken naar de groengele verfstrepen die de route aangeven naar het eindpunt. Het heeft er alle schijn van dat de vrijwilliger die de controle van het wandelroutenetwerk in dit gebied moet verzorgen, de laatste jaren in gebreke is gebleven! Maar met het geoefende oog van onze wandelaars en de GPS is deze laatste hindernis goed te nemen. Zo bereiken we het startpunt, waar we op het drukke terras neerstrijken voor een verkwikkend biertje en nog even napraten over alle wetenswaardigheden onderweg. We spreken nogmaals onze verbazing uit over de slechte markeringen onderweg. We zijn immers op pad gegaan met twee ervaren routecontroleurs van Routebureau Brabant van VisitBrabant. Daarna gaan we huiswaarts en noteren in de agenda op 22 mei een nieuwe wandeldag.
Charles Aerssens
30 april 2019
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 30-04-2019 door C.P.J. Aerssens