Voor de wandeldag in juli heeft Charles via Facebook een verzoek gekregen van Lauran Wijffels, oud journalist van het Brabants Dagblad, om een keertje mee te wandelen met L.A.W.V.”Via-Via”. Op een belletje met de trouwe wandelvrienden krijgt Charles leuke reacties en zo meldt Lauran zich aan voor 11 juli om mee op pad te gaan op de Leijdalen route in de omgeving van Goirle en Nieuwkerk. Charles heeft voor deze wandeling dicht bij huis gekozen om enkele opmerkelijke punten onderweg nader te bekijken. De wandeling ontleent zijn naam aan een drietal beekdalen onderweg: de Roovertsche Leij, de Oude Leij en de Poppelsche Leij. Uitgangspunt wordt Natuurpoort Roovertsche Leij.
Op woensdag 11 juli melden zich Lauran, Hans, Wil, Theo en Charles op het afgesproken tijdstip op de parkeerplaats van Natuurpoort Roovertsche Leij. Even kennismaken met elkaar en dan op pad over het onverharde Gorps Baantje langs de bosrand. We passeren KNP64 en wandelen langs het Klimbos van Rocks ’n River om dan het eerste onverharde pad naar links in te slaan met de bosrand aan de rechterhand. In het open veld buigt het pad naar rechts en we houden op een driesprong bij de hoek van het bos bij KNP68 links aan. Even verder gaat onze route voorbij aan het metalen bruggetje aan onze rechterzijde. Zo komen we aan het betonnen bruggetje, dat ons over de Roovertsche Leij brengt. Rechtuit langs KNP67 bereiken we een kruising van paden en hier slaan we linksaf. We staan hier aan de zuidzijde van het buurtschap Breehees, dat voor het eerst vermelding wordt in een document van 1419. De naam duidt op een aaneengesloten reeks van heesgronden. Onder "hees" wordt verstaan een met kreupelhout begroeid stuk grond, dat bij hoog water onderloopt en "bree" of "breed" slaat op het oppervlak. De meanderende Roovertsche Leij is hier beeldbepalend en stroomt in noordelijke richting langs het gehucht dat oostelijk van dit stroompje is gelegen.
Wij volgen het asfalt tot aan de Y-splitsing, waar we circa 10 meter rechtuit wandelen om dan bij KNP65 linksaf de grasbaan te nemen. Zo komen we uit bij de toegang tot Boerderijcamping Breehees op de Eerste Schoor. We volgen het asfalt met de bocht mee naar links tot voor de brug over de Roovertsche Leij. Hier wandelen we rechtsaf langs het hek over de grasbaan op de oever van de Roovertsche Leij. Langs bosschages en door een draaipoortje houden we rechts aan en komen door het weiland uit op het asfalt van Breehees. Hier gaat de route even naar links om dan de eerste onverharde weg, de Vloeidijk, linksaf in te slaan. Deze onverharde weg wandelen we helmaal uit en passeren nogmaals de Roovertsche Leij, die rechts van het pad in een overloop bekken uitstroomt en dan verder gaat als Nieuwe Leij. Aan het einde komen we uit op de Poppelseweg. Hier slaan we linksaf tot aan de rotonde met de Tijvoortsebaan met een opvallend kunstwerk van landschapskunstenaar Paul de Kort. Hier zijn door de kunstenaar 103 houten palen in een bepaald stramien geplaatst en roepen associatie op met de grafheuvels op de Regte Heide. Op de koppen van de houten zijn onder een hoek van 45 graden roestvaste, gepolijste stalen platen geplaatst, die de lucht reflecteren en in het centrum staat een kegelvormig zitelement, waarop met lasermarkering tekens zijn aangebracht die de locaties van de palen aanduiden.
Op deze rotonde houden we rechts aan en volgen de groengele markering aan de Tijvoortsebaan door het industriegebied. We lopen door tot aan de kruising waar de straat zich verbreedt. Hier gaat de route linksaf de Nieuwkerksedijk in, die we helemaal rechtdoor uitlopen tot aan de oversteekplaats met de N630, de Turnhoutsebaan. Bij de stoplichten steken we over en gaan op de Nieuwkerksedijk Zuid rechtsaf toto aan de Y-splitsing. Hier kiezen we voor de route naar links. Het is een oud met kinderkopjes geplaveid laantje, dat we helemaal uitlopen tot aan de T-splitsing met de Tweede Dijk bij KNP31. We wandelen naar links langs de beboste oostzijde van de Regte Heide. Aangekomen bij KNP30 is de eerste gelegenheid om rechtsaf te slaan. Verder wandelend staan we dan eindelijk op de échte heide: de Regte Heide, een onafzienbare vlakte, die zich voor ons opent met een uitgestrektheid van 250 hectare. Het gebied is gelegen op een ongeveer 1 km brede dekzandrug, die de waterscheiding vormt tussen de Oude Leij in het westen en de Poppelsche Leij in het oosten. Hij ontleent zijn naam aan “Heide van het recht”, waar in vroeger jaren terechtstellingen hebben plaatsgevonden door middel van de galg. De Regte Heide is in bezit van Brabants Landschap, maar in het verleden is het natuurgebied in bezit geweest van Alphen, Riel en Goirle, die het aan Tilburg verkocht hebben als militair oefenterrein. Door de militaire voertuigen wordt de hei op tal van plaatsen verpletterd, oude loopgraven doorploegen het gebied, vliegdennen en de verspreid voorkomende eiken- en berkenbegroeiing hebben het zwaar te verduren en er wordt illegaal rommel gedumpt. Uit een oogpunt van natuurbescherming niets goeds! Dit is pas mogelijk geworden sinds de heide en de verspreid liggende landbouwenclaves in eigendom komen van Brabants Landschap en er werk kan worden gemaakt van natuurontwikkeling, Zo zijn nu in de loop der jaren spectaculaire natuurherstelplannen uitgevoerd en is de heide weer in oude glorie hersteld.
Over een breed zandpad steken we de Regte Heide dwars over in westelijke richting tot bijKNP1. Hier vinden we een zestal grafheuvels uit de Vroege en Midden Bronstijd (circa 1700 tot 1000 vóór Christus), die in een naar het westen gekeerde boog liggen aan de rand van het heidegebied. Alles wijst op een nederzetting met hutten en akkertjes uit die tijd. Het duurde tot 1935 als archeologen voor de eerste keer de grafheuvels opgraven. Het zijn Dr. W.J.A. Willems en Johan Willems die bij de opgravingen tot de ontdekking komen dat het om Keltische grafheuvels gaat, waarvan er een met een voor Europa unieke ringwal is omgeven met vóórliggende, droge sloot. Ze brengen grafgiften aan het licht als strijdbijlen, polsbeschermers, stenen dolken, knopen en kralen. De heuvels worden naar hun allervroegste toestand gerestaureerd, wat ze aanzienlijk hoger maakt. Later raken ze overwoekerd om dan in 1980 opnieuw te worden hersteld: struiken worden verwijderd, de heuvels opnieuw gemodelleerd en rond vijf van hen wordt een nieuwe palenkrans aangebracht. Aan verkleuringen in de bodem valt af te leiden dat de palen er ook oorspronkelijk gestaan hebben. Een infopaal geeft informatie over deze cultplek.
Vanaf KNP1 houden we rechts aan en komen nu bij KNP27 aan de westzijde van het heidegebied op de overgang naar het beekdal van de Oude Leij in het Riels Laag met een afwisseling van droge en natte heide. Even verderop bereiken we de "Witte Brug" over de Oude Leij. Hier lag vroeger een 'voorde', een doorwaadbare plaats waar je gemakkelijk een beek kunt oversteken, niet via een brug maar te voet of te paard. Zo komen we in het buurtschap 't Riels Hoefke met de gelijknamige boerderij, die in WOII is vernield en nadien minder schilderachtig herbouwd is. Deze hoeve wordt al met de naam "Hoeve Aesvoert" vermeld in 1436 met Jan Gerits van Broechoven als de eigenaar. De cartograaf Diederik Zijnen schrijft op zijn kaart van 1760 deze plek abusievelijk als "Aartsvaders Hoefke”, afgaande op de klank van "Aesvoert", vroeger een belangrijke verbindingsweg. In het buurtschap aangekomen op de 3-sprong houden we links aan. Aan onze rechterzijde van de klinkerbestrating is het aangrenzende bos omzoomd door rododendrons, die nog herinneren aan een "tuin". De bordjes van Staatsbosbeheer geven aan dat het gebied van de Brakelsche Heide sinds enige tijd opengesteld is voor het publiek, nadat het jaren lang hermetisch afgesloten is geweest als eigendom van Harrie van Dooren van Korvel uit Tilburg. De natuur heeft er nu weer de ruimte gekregen en de wandelpaden leiden er langs een grote, droogstaande vijver en een paar oude bomtrechters.
Waar de klinkerweg overgaat in een brede zandweg ligt aan de linkerzijde een boerderij die eigendom is van Brabants Landschap, waar een informatiepaneel uitleg over het gebied van de Regte Heide. De rullige zandweg voert langs de bosrand en we passeren een drietal zwerfstenen met daarop een tekst van dichteres Pien Storm van Leeuwen met als thema: “in de bedding van de tijd rondt zich de steen”. Dan gaat de route naar rechts langs het geheel in de bossen verscholen liggende landhuis "Muldersnest". Het voor de oorlog gebouwde “Muldersnest" is gebouwd door Professor Anthonie Nicolaas Molenaar (1888-1958), lid van de Eerste Kamer. Nog steeds is dit buitenhuis in bezit van de familie Molenaar. Langs het perceel nemen we het eerste pad naar links en wandelen dit bospad uit tot de kruising van bospaden bij KNP59. Hier kiezen we voor het bospad richting KNP58. We zijn hier op de grens van Landgoed De Hoevens.
Verderop komen we in het gebied dat op de topografische kaart staat vermeld als Leeuwerkeneik. Hier heeft tot aan het einde van WOII het kleine buurtschap Leeuwerkeneik gelegen. De archieven laten zien dat de Leeuwerkeneik op 26 februari 1295 in bezit van de Abdij van Tongerlo is gekomen. Er staat dan al een versterkte Frankische hoeve, omgeven door een gracht en gebouwd op een terp idyllisch gelegen onder hoge lindebomen. Tijdens WOII hebben de Duitsers Leeuwerkeneik gebruikt als afwerpgebied voor niet gebruikte bommen bij terugkeer naar hun startbasis Gilze-Rijen. Het regent bommen, waaronder ook brandbommen. Sommige bommen exploderen, andere niet. Deze worden door de Duitsers dan ter plaatse tot ontploffing gebracht. Na de oorlog is het stille paradijs Leeuwerkeneik met zijn 3 boerderijen en grote lindebomen één troosteloze ruïne geworden en aan de opbouw waarvan valt niet te denken. Alles gaat op in de natuur. Wat rest is enkel nog de aan het zandpad gelegen vijver, die het buurtschap Leeuwerkeneik van water voorzien heeft. Maar ook om er het vee te laven en als bluswater te dienen in geval van nood. Voor ons een geschikte plek voor de lunchpauze.
We vinden hier ook KNP58 en houden links aan. Zo krijgen we zicht op het beekdal van de Oude Leij, gelegen in een drassig weidegebied dat op de topografische kaart vermeld staat als “Papenmoeren”. Deze naam komt al in het begin van de 13e eeuw voor in documenten als bezit van de Abdij van Tongerlo, zoals het zojuist gepasseerde gebied van Leeuwerkeneik. De naam “Papenmoeren” herinnert daaraan en in de volksmond spreekt men ook van Tabsmoer, een verbastering van: 't Abts moer. De route slaat linksaf en we steken het natte beekdal van de Oude Leij over via de houten vlonder. Op de T-splitsing aangekomen gaan we naar rechts en wandelen door een drassig gebied met houtwallen tot aan een kikkerpoel. Het is een cadeau van het samenwerkingsverband van verzekeringmaatschappijen die het complexe risico van milieuschade verzekerbaar hebben gemaakt. Deze kikkerpoel is vernoemd naar de voormalige voorzitter van de Nederlandse Milieupool (NMP) Jhr. Mr. Jan Pieter Six. De NMP heeft Brabants Landschap de middelen verschaft om deze kikkerpoel met bankje met daarop de naam van Jhr. Mr. Jan Pieter Six aan te leggen.
Langs de kikkerpoel komen we bij KNP57 en gaan hier linksaf. Bij de eerste kruising aangekomen bij KNP54 blijven we de brede zandweg volgen tot aan de rechterzijde het in 1996 gerestaureerde Halve Maan ven bereiken, gelegen in een natuurgebiedje van 125 hectare. Het gebiedje, in 1992 voor het symbolische bedrag van 1 gulden verkocht aan de Stichting Brabants Landschap, bestaat voornamelijk uit naaldbos met Corsicaanse den, Europese lariks en Amerikaanse eik. Het Halve Maan ven is nu uitgebaggerd en er huist tegenwoordig een kolonie Canadese ganzen. Voorbij het ven komen we op de Nieuwkerksbaantje en slaan linksaf. Ver komen nu in het gehucht Nieuwkerk, dat vroeger Steenvoort werd genoemd. Het gebied is lang bezit geweest van de abdij van Tongerlo en speelt een belangrijke rol tijdens de 80-jarige oorlog. Na onteigening omstreeks 1820 komt de Familie van Hogendorp, Heren van Tilburg en Goirle, in het bezit van Nieuwkerk. Er wordt ontgonnen, wegen aangelegd en er verrijst zelfs een grafkelder. Rond 1824 wordt het buitenhuis “Dennenoord” gebouwd. Zo ontstaat Landgoed Nieuwkerk.
Na verkoop in 1860 aan Jhr. François de Meester (1797-1881), burgemeester van Heindonk, komt het landgoed door vererving in eigendom van Baron Albert De Meester de Betzenbroek (1867-1944) en na zijn dood aan de familie van Baron André de Jamblinne de Meux (1892-1967). Baron Albert De Meester de Betzenbroek laat een klooster op het landgoed bouwen, dat op 1 juni 1913 wordt ingewijd. Priesters in opleiding van de Missionarissen van de Heilige Familie krijgen les in dit klooster. Eind Jaren ’50 komt het klooster in handen van de Trappisten en in 1986 wordt het klooster een rusthuis voor terugkerende zusters Franciscanessen. Vervolgens is het klooster het onderkomen voor de Priesterbroederschap Sint Pius X en een Maastrichtse congregatie. In 1997 komt er een einde aan de religieuze bestemming en bouwt een particulier in 2006 het klooster om tot bezinnings- en congrescentrum. Helaas blijkt deze formule niet levensvatbaar waarna in 2012 het klooster een horeca bestemming krijgt. Het is voor ons een goede plek om even neer te strijken op het terras en te genieten van een kopje koffie. Want dat hebben we wel verdiend!
Weer op weg volgen we het Nieuwkerksbaantje en passeren aan de linkerzijde een pand dat behoort tot het landgoed Het Ooievaartsnest van eigenaar Baron Jamblinne de Meux met de typisch geel-rode vensterluiken. Dan staan we op de kruising van wegen met Aalsedijk en Nieuwkerksedijk bij ANWB-paddenstoel P-24700 en KNP61. Een beeld van een statige bisschop met mijter waakt hier over de verkeerssituatie. Wij wandelen rechtuit voorbij het bruggetje over de Poppelsche Leij bij Grenspaal 211. Bij KNP62 komen we aan de plek waar aan de linkerzijde eens het buitenhuis "Dennenoord" (1824) van de familie Van Hogendorp is gebouwd. Het hele complex heeft bestaan uit een rentmeesterwoning met grote stal, schuur, bergplaats en een vrijstaand bakhuisje. Het perceel is omgeven door een eens brede, visrijke gracht, waarin sluisjes de aan- en afvoer van het water regelden. Achter de woning was een Engelse tuin, een moestuin en een boomgaard. Op 12 december 1943 is "Dennenoord" door schoorsteenbrand verwoest. De bouwval heeft intussen plaats gemaakt voor nieuwe optrekjes.
We blijven op het Nieuwkerksbaantje en even verderop staat links aan de sloot een opvallend verweerd hardstenen monumentje. Op de sokkel is nog net leesbaar de datum “13 mars 1916”. Het is een herinnering aan de dag en de plek dat enkele Duitse soldaten op Nederlands grondgebied Baron Albert De Meester de Betzenbroek proberen op te pakken voor zijn hulp aan Belgische soldaten. De soldaten Hubertus Backx, Baptist van Roessel, Noud Priems en Baptist van Gestel, allen uit Goirle, van het Nederlandse Grenswacht Detachement, gelegerd op de Kromhout Kazerne in Tilburg, voorkomen dat onderleiding van Willem Grimelius, wachtmeester der Huzaren, de baron over de Belgische grens wordt getrokken. Aan de andere zijde ligt op enkele tientallen meters op Belgisch grondgebied het grenskapelletje, dat hier in 1639 als grenskerk wordt gebouwd. Na de Vrede van Munster (1648) tijdens de Reformatie bouwen omstreeks 1650 de Tilburgse Katholieken op het hier Spaans grondgebied, net over de huidige Belgisch-Nederlandse grens, een schuilkerk. Deze wordt in 1799 afgebroken en dan komt op dezelfde plek de kapel Sint Jans Gool, die er nu nog steeds staat en in de jaren ‘80 van de vorige eeuw is gerestaureerd.
Vanaf hier nemen we het eerste bospad linksaf. Achter de sluitboom komen we nu in het bos waar de grafkelder van de Graven van Hogendorp verscholen ligt. Na goed 500 meter krijgen we aan onze linkerzijde een brede sloot, die de gracht rondom de grafkelder markeert en langzaam aan het verdwijnen is. Hier oversteken is niet mogelijk en dus moeten we even omlopen tegen de klok in over het bospad dat ons tot aan een dijkje naar het eiland brengt want de oorspronkelijke ophaalbrug is verdwenen. De omgeving is dicht begroeid, waarbij vier beuken op de hoeken domineren. Zo komen we aan de gemetselde bovengrondse graftombe, bedekt met aarde. Deze graftombe is in 1823 gebouwd op verzoek van Graaf Diederik Johan François van Hogendorp (1776-1839), omdat de familie in verband met de teruggave van de Heikese kerk aan de katholieken door de protestanten niet meer over haar praalgraf in die kerk kan beschikken. In die grafkelder worden in 1839 Diederik Johan François van Hogendorp bijgezet, in 1845 Gijsbert Jacob van Hogendorp (1783-1845) en in 1853 Maria Johanna van der Sleijden, de tweede vrouw van Graaf Diederik Johan François van Hogendorp. Maar de stoffelijke overblijfselen van deze persionen worden op 13 mei 1861 naar het familiegraf in Dordrecht overgebracht. Sindsdien is de grafkelder leeg. In de mobilisatiejaren zijn er paarden gestald en in de WOII zoeken de mensen van Nieuwkerk hier hun toevlucht tijdens de felle gevechten die daar hebben plaatsgevonden. Nu ligt de kelder er verlaten bij. De boogvormige toegang is nauwelijks zichtbaar en toegankelijk. We worden er opgewacht door een bunzing, die ons agressief benadert. Wellicht heeft hij hier een nest met jongen.
We keren terug naar het bospad en wandelen terug richting Nieuwkerksbaantje. Op het brede pad slaan we bij de eerste gelegenheid linksaf een smal bospad in tussen de woekerende rododendronstruiken door links aanhoudend. Zo komen we op een kruispunt van laantjes en gaan naar rechts. Het Nieuwkuiksbaantje steken we over. We passeren een kruising die toegang geeft tot een groot landhuis en slaan dan even verderop linksaf een bospad in achter de sluitboom. Aan het einde komen we op de N630, de drukke Turnhoutsebaan, die we oversteken. Langs de slagboom van het Landgoed Gorp en Roovert en de oranje verwijzing 15 AUG. 1942 naar de fusilladeplaats op het landgoed volgen we de onverharde Sinteldreef tot aan de eerste afslag naar links. Linksaf volgt nu het laatste traject rechtuit langs het Rooversche Bunt brengt ons terug naar het vertrekpunt bij Natuurpoort Rooversche Leij.
Charles Aerssens
17 juli 2018
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 17-07-2018 door C.P.J. Aerssens