Voor de wandeldag van 10 oktober heeft Charles een heel oude wandeling uit het archief opgedoken. Het is een rondwandeling in de buurt van Etten-Leur en Prinsenbeek die de wandelvrienden van L.A.W.V.Via-Via in april 1996 hebben gewandeld. Dit alles nog voordat er in Brabant een wandelroutenetwerk met knooppunten was aangelegd! Voor de huidige wandelaars een nog onbekend gebied en voor Charles een uitdaging om met enige aanpassingen en varianten er opnieuw een aantrekkelijke wandelroute van te maken. De huidige topografische kaart en het digitale wandelroutenetwerk van VisitBrabant zorgen hiervoor. Via de mail melden zich Theo, Hans en Wil, zodat we met 4 personen op pad kunnen gaan.
De geplande rondwandeling vertrekt vanaf de Zwartenbergse molen aan de Leurse Haven zal grotendeels door polderlandschap voeren. Allereerst door natuurreservaat De Berk met zijn veenputten en dan door open weidegebied met slootjes naar bosgebied De Hooiberg. Langs de buitenwijken van Prinsenbeek gaat de route door het open landschap van het gebied van de Haagsche Beemden ten westen van de A16. Nu leidt de route naar het natuurreservaat Weimeren en over een dijkje naar het riviertje De Mark. Vanaf hier aan de zuidzijde van het riviertje de Mark tot aan de Halsche Vliet en bij het gemaaltje op de westelijke oever de waterloop in zuidelijke richting langs natuurreservaat Strijpen erug naar het vertrekpunt bij de Zwartenbergse molen.
Op de afgesproken woensdag melden Theo, Hans, Wil en Charles zich om 9.15 uur op de parkeerplaats bij de horecagelegenheid naast de Zwartenbergse molen. De route verloopt allereerst even noordwaarts langs deze Zwartenbergse molen, een poldermolen aan de Leursche haven in de plaats Gemeente Etten-Leur. Eigenaar is het Waterschap Brabantse Delta. De molen is een ronde stenen grondzeiler, die een afgebrande molen uit 1721 vervangt, die in 1888 is afgebrand. Vroeger liep het riviertje de Mark vanuit de noordelijk gelegen Halsche Sluis met een grote bocht tot waar nu de molen staat. Vandaar volgde het de huidige bedding van de Leurse Haven in westelijke richting. Later heeft de Mark de huidige bedding gekregen. Door de indijking van het gebied in 1507 kon men de nieuwe polder De Haagsche Beemden bemalen. Eerst via de Halsche Sluis en vanaf 1722 via deze achtkantige Zwartenbergse molen, die in 1899 door de nu nog bestaande bovenkruier vervangen is. In 1974 is de molen gerestaureerd. Aanvankelijk wil men een stoomgemaal bouwen, maar de brandverzekering zou in dat geval een aanzienlijk lager bedrag uitkeren dan bij vervanging door een nieuwe windmolen. Nu bemaalt de Zwartenbergse Molen de verderop gelegen polder De Haagsche Beemden op vrijwillige basis. Het waterschap heeft de molen in 2006/2007 inwendig en uitwendig gerestaureerd en kan maximaal 80 kubieke meter water per minuut verplaatsen.
Op de drukke T-splitsing steken we over en slaan hier bij KNP65 rechtsaf op het dubbelen fietspad. Voorbij de bushalte is het even zoeken naar het juiste pad. Dus even terug naar KNP 64 en naar rechts het asfalt oversteken. De route gaat hier even naar rechts en dan slaan we linksaf voorbij aan een houten hekwerk over de smalle Halsche Vliet. Rechtuit langs de Halsche Vliet wandelen we door tot aan de groengele markering dienaar links verwijst. Linksaf komen we in Natuurreservaat De Berk, waaraan de wandeling haar naam ontleent. Dit gebied heeft vele oude veenputten, die indertijd ontstaan zijn door het uitgraven van laagveen. Aan de linkerzijde van het pad zijn nog de originele veenputten te zien, ontstaan door het turfsteken in de periode van omstreeks 1850 tot aan WOII. De rechthoekige putten zijn zo groot dat één man er op één dag turf uit kon steken. Op de dijkjes rondom de putten werd de uitgestoken turf te drogen gelegd. De veenputten zelf zijn inmiddels aardig aan het verlanden en zitten behoorlijk vol met trilveen. Het is ornithologisch en botanisch van grote betekenis. Het pad zoekt slingerend zijn weg tot we bij open gebied met weilanden uitkomen bij KNP72.
Naar rechts gaan we over een metalen bruggetje en steken schuin naar linksvoor door het weiland tot aan de doorgang in het hekwerk. Rechtsaf volgen we de grasbaan en komen aan de Elshoutseweg bij KNP73, waar we recht oversteken. Aangekomen bij KNP74 wandelen we naar links langs de bosrand en komen opnieuw in opengebied. De grasbaan leidt ons naar links en even verderop naar rechts over een houten bruggetje. Aan het einde van deze grasbaan bereiken we de Deurnestraat. We steken hier recht over en komen in een bosperceel, dat op de topografische kaart vermeld staat als De Hooiberg, een oud bosgebied van 20 hectare ten westen van Prinsenbeek. Het is een rustig boscomplex van loof- en naaldhout, dat de noordelijke uitloper van het Liesbos. Hier ontdekken we het kabouterpad van Staatsbosbeheer. Aan het einde van het bospad komen we op een T-splitsing bij KNP76. Naar rechts gaat hier de route en we wandelen deze zandweg tussen het open gebied aan onze linkerhand en het bosgebied van De Hooiberg rechts van ons helemaal uit. Het pad buigt aar linksaf met een boog naar rechts om een grote Domeinhoeve met twee Vlaamse schuren tot aan de Prinsendreef, een fraaie oprijlaan naar de Domeinhoeve.
Aan het einde van deze met bomen omzoomde dreef bereiken we de Zanddreef. Hier slaan we linksaf en over het vrij liggende fietspad wandelen we deze Zanddreef helemaal uit tot we na goed 1,5 kilometer op de T-splitsing met de Schutsestraat uitkomen. Deze Schutsestraat volgen we naar rechts en slaan dan de tweede straat, de Postbaan, naar links in. We zijn hier in een buitenwijk van Prinsenbeek. Op de eerste kruising met de Brielsedreef gaat de route naar links en volgen we de lintbebouwing in noordoostelijke richting. Rechts van deze weg ligt het poldergebied van De Haagsche Beemden. Aangekomen op de T-splitsing bij KNP51 houden we de Brielsedreef rechts aan. Zo passeren we aan de Brielsedreef 82 een langgevelboerderij met rieten dak en gave Vlaamse schuur. Het is een van de 4 boerderijen op het grondgebied van Prinsenbeek die voorkomen op de monumentenlijst. Even verderop slaan we op de T-splitsing met de Polderweg linksaf bij KNP25 en volgen het asfalt. We komen nu in een wijds polderlandschap. Hier gaat het weggetje over een duidelijk in het landschap zichtbaar oud dijkje. Bij een bankje aangekomen is het tijd voor de lunch!
Weer op weg bereiken we KNP23 en slaan hier rechtsaf. Nu komen we in Natuurreservaat Weimeren, een moerasgebied dat tevens dient als boezem voor de Mark. Het is een gebied dat onlangs tot 240 ha is uitgebreid en beheerd wordt door Staatsbosbeheer. De naam kan afgeleid zijn van: wilgenmeren of wijde meren. Het gebied ligt ten westen van de A16 en direct ten zuiden van de Mark. Door de kwel die er optreedt is het een vochtig moerasgebied. Er zijn daartoe enkele nieuwe veenputten gegraven, met de bedoeling dat daarin natuurlijke verlandingsprocessen gaan optreden. Voedselrijke bovenlagen zijn verwijderd. In deze polder bevinden zich nog enkele blauwgraslanden, waar zeldzame planten als de Spaanse Ruiter voorkomen. De broekbosjes en de oude veengronden zijn belangrijke schuilplaatsen voor velerlei vogels en wild. Het is een belangrijke pleisterplaats voor ganzen en ander wild. Door een hekje aan de linkerzijde worden we over een 800 meter lange kade rond het moerasgebied geleid tot we het gebied bij KNP24 verlaten en op de Nieuwveerweg uitkomen. Naar links bereiken we het riviertje de Mark bij het viaduct van de A16. Van een echt stiltegebied is hier nog geen sprake met het autogeraas van het drukke verkeer op de A 16 op slechts 20 meter!
Pas als we het voetpad op de oever van de Mark in westelijke richting volgen, is het spoedig weer rustig en kunnen we opnieuw genieten van een wijds polderlandschap. Naar het zuiden houden we zicht op polder Weimeren. Na goed 2 kilometer langs de Mark buigt het pad af richting de Halsche sluis, een gemaal dat de werking van de Zwartenbergse molen in 1963 heeft overgenomen en nu het waterbeheer regelt van de Zwartenbergsche polder. Van KNP61 gaat de route enkele tiental meter rechtsaf tot KNP68, waar we linksaf het bruggetje over een afgedamde tak van de Halsche Vliet oversteken. Onze route verloopt nu een kleine 3 kilometer zuidwaarts over de Haagse dijk, een dijkje met fietspad op de westoever van de Halsche Vliet met uitkijk op Zwartenbergse Polder, waar een aantal moderne windmolen de horizon vervuilen. We passeren op dit traject het Zandwiel en het verderop gelegen Romme’s wiel, cirkelvormige vennen die overgebleven zijn van dijkdoorbraken in het verre verleden en al op een kaart uit 1680 zijn ingetekend.
Voorbij aan Natuurreservaat Strijpen zien we spoedig de Zwartenbergse molen voor ons, als we het Romme’s wiel met broekbosjes gepasseerd zijn. We komen op de Strijpenseweg en rechtsaf zijn het nog een paar honderd meter, die ons scheiden van het vertrekpunt van deze rondwandeling: de Zwartenbergse molen. De horecagelegenheid is de juis-te plek om onze prachtige wandeldag af te sluiten onder het genot van een drankje op het zonovergoten terras! De volgende keer op naar Hoge en Lage Zwaluwe is het voorstel.
Charles Aerssens
19 oktober 2018
Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 19-10-2018 door C.P.J. Aerssens