OP PAD LANGS EYSERBEEK EN SELZERBEEK 20 KM
Omgeving Simpelveld - Eijs - Wahlwiller - Nijswiller

© L.A.W.V.VIA-VIA
Simpelveld - Eyserbeek richting Bulkemsbroek
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek









 Markt Simpelveld
Ongeveer 20 km.
Een rondwandeling door het Limburgs Heuvelland in de omgeving van Simpelveld, Eijs, Wahlwiller en Nijswiller. Deze dagwandeling start aan de Markt in Simpelveld en verloopt direct langs de Eyserbeek naar het buurtschap Bulkemsbroek. Een klimmetje brengt ons richting Bosschenhuizen om dan via Hoeve Vogelzang uit het dal van de Eyserbeek naar Trintelen te wandelen. Nu dalen we door het akkerland en holle weg af naar Eijs en klimmen naar de Eyserbosschen. Via buurtschappen Piepert en Cartils voert de route voorbij aan een tweetal monumenten van WOII naar het dal van de Selzerbeek in de richting van Wahlwiller. Via Nijswiller klimmen we naar het Plateau van Baneheide en keren via het Miljoenenlijntje terug naar Simpelveld.

ROUTEBESCHRIJVING

Voor deze rondwandeling door de beekdalen van Eyserbeek en Selzerbeek vertrekken we vanuit het centrum van Simpelveld. Een miljoen jaar geleden stroomt de rivier de Maas nog door Simpelveld en de rivierbedding moet destijds kilometers breed zijn geweest. Alleen de Vrouwenheide en de Huls bevinden zich dan als eilanden boven de waterspiegel. Maar nog langer geleden, tussen de 70 en 120 miljoen jaar, is alles in deze omgeving zee met krijtafzettingen van de kalkrijke skeletten van kleine zeediertjes. Rond 4000 voor Christus wonen in de streek de Bandkeramiekers, genoemd naar de soort versiering van hun aardewerk. De Romeinen strijken hier neer rond 50 voor Christus en zorgen voor een periode van redelijke rust en welvaart. Handel en landbouw zijn de belangrijkste economische activiteiten, getuige de opgravingen van diverse Romeinse villa's, die gebouwd zijn in de jaren 75 en 100. Brandsporen doen vermoeden dat ze verwoest zijn bij een inval van Germanen na het jaar 250. Opmerkelijk is op 11 december 1930 de vondst van een paar zandstenen doodskisten of sarcofagen uit die Romeinse Tijd, waarvan er een inmiddels wijd en zijd bekend is als "de Romeinse Sarcofaag van Simpelveld". Deze is ongeveer 2,40 meter bij 1,05 meter, van zandsteen en met gebroken deksel. Zij is leeg aangetroffen. De binnenkant is bijzonder, omdat deze in reliëf is gebeeldhouwd. Pas in Middeleeuwse kronieken uit 1137 van de Abdij Rolduc wordt het dorp als “Simplevei” genoemd. In 1147 heeft men het over Simpleviensis ecclesia, of de Simpelvelder kerk. In 1155 worden de namen Semplovei en Senplovoir gebezigd. Pas vanaf 1334 wordt de naam Simpelveld vermeld.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Simpelveld - Kunstwerk centrum Simpelveld
Vanuit het centrum van Simpelveld aan de Markt gaat de route bij de rotonde rechtuit het Doctor Poelsplein in om direct na het pleintje even linksaf te slaan tot aan de Eyserbeek. Deze Eyserbeek ontspringt in Bocholtz en loopt dan via Simpelveld naar het dorp Eys, dat zijn naam dankt aan dit riviertje, om dan bij Gulpen in de Geul te stromen. We volgen het voetpad langs deze nog jonge beek in de Brandstraat. We steken de Hennebergstraat tot we door het moerassige broekbosje de Eyserbeek bij het bruggetje naar rechts oversteken naar een monumentale Limburgse carréhoeve. Naar rechts hebben we hier zicht op de “Auw Meule”, een oude watermolen en nu een monument. Deze Oude molen of Molen van Houben is een middenslagwatermolen die als korenmolen is ingericht en tot in de jaren '60 van de vorige eeuw heeft gedraaid. Nu zijn enkel nog het rad en een stuk van de wateraanvoer naar het toenmalige bovenslagrad aanwezig. De molen is oorspronkelijk uit 1774 en is in 1786 in eigendom van Johann Hubert Jehenné uit Aken, die ook eigenaar is geweest van de verder stroomafwaarts aan de Eyserbeek buiten Simpelveld gelegen andere watermolen, de Bulkemsmolen. De watermolen blijft lang in Duits handen en komt dan later in bezit van de familie Berger, die met vergunning van het Provinciebestuur van Limburg, omstreeks 1860 een stoommachine plaatst om de maalcapaciteit te vergroten.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Simpelveld - Koffiepauze!
Na de eeuwwisseling wordt een nieuw waterrad in de molen geplaatst omdat het bestaande houten waterrad uit het begin van de 19e eeuw door zijn afmetingen van 3,43 meter middellijn bij een breedte van 0,90 meter niet langer voldoet aan de voor die tijd vereiste molencapaciteit. Het nieuwe waterrad met een middellijn van 5 meter en een breedte van 1,5 meter en is nog steeds aanwezig in de later aangebouwde, overdekte uitbouw aan het molenhuis. Het water uit de vijver wordt dan via een betonnen goot naar het rad geleid waar het op een hoogte boven de as op de schoepen stroomt. In 1919 wordt Hendrik Hubert Houben de nieuwe eigenaar samen met zijn zoon Wiel Houben. De molen is sindsdien meer bekend onder de naam "Molen van Houben". In 1922 wordt een nieuwe molenvijver aangelegd ter vervanging van de tot dan toe gebruikte vijver, die niet veel meer was dan een verbreding van de Eyserbeek en die onvoldoende water kan bergen om de vereiste maalcapaciteit van de molen te blijven garanderen. Het bedrijf wordt in 1950 nog uitgebreid met een magazijn voor opslag van graan- en meelproducten, maar ondanks dat houdt het bedrijf in 1960 op te bestaan en wordt de Eyserbeek in het dorp overkluisd. In 1961 worden de grond boven de molen onteigend, de vijver gedempt en stuwrechten afgekocht, waardoor de status als watermolen definitief verloren gaat. Nu rest enkel de herinnering.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Simpelveld - Auw Meule aan de Eijserbeek
Hier op de T-splitsing wandelen we naar links de Raffelsbergweg in tot aan het waterzuiveringterrein van de Gemeente Simpelveld. Net voor het hekwerk leidt ons het Bulkems Oude Molenvoetpad naar links direct op de oever van de Eyserbeek. Zo bereiken we het buurtschap Bulkemsbroek, waar we aan de overzijde van de Eyserbeek zicht hebben op de eerder vermelde Bulkemse watermolen. De route voert langs de weinige bebouwing tot we na huisnummer 23 naar rechts het voetpad volgen dat ons met trapjes in de steile helling omhoog leidt. Door enkele draaihekjes komen we aan een keerplaats met bankje dat ons naar het zuiden een weids panorama biedt naar het zuiden richting Duitsland met Vaalserberg en de bossen rondom Vijlen. We volgen de klim over het asfalt van de Putsbergerveldweg tot we nog voor de bebouwing van oudsher boerengehucht Bosschenhuizen met zijn karakteristieke Limburgse carréboerderijen scherp naar links het onverharde pad inslaan. We dalen nu geleidelijk op de Putsweg weer naar het beekdal van de Eyserbeek. Door een weiland houden we links aan in de richting van een draaihekje en vervolgens gaat de route langs de bosrand verder naar beneden en rechtsaf in de richting van een draaihekje. We staan hier op het toegangspad van Hoeve Vogelzang, markant gesitueerd in het glooiende landschap gelegen aan de Eyserbeek. Hoeve Vogelzang wordt al in 1539 vermeld en op de topografische kaart van Tranchot (1803) staat de hoeve als "Goudenrathhof" aangegeven. Het gebouw is opgetrokken in Kunrader steen deels met venster- en deuromlijstingen van baksteen en heeft grote cultuurhistorische waarde. De binnenplaats is omsloten door twee haakvormig aangelegde gedeelten, waar in een der gevels de muurankers het jaartal 1727 dragen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op weg naar Trintelen
Onze wandelroute gaat rechts voorbij aan deze boerderij door het draaihekje naast een groot metalen hek om na het volgende metalen hek de brede veldweg te vervolgen. Vanaf hier verlaten we opnieuw het beekdal van de Eyserbeek klimt het onverharde pad. Waar het weggetje versmalt en overgaat in een holle weg omzoomt met hoge bomen gaan we op de driesprong naar links. Een smal voetpad langs bosrand en akker voert ons naar links en met de bocht naar rechts. Het pad wordt een brede grasbaan komt uit bij een solitaire boom aan de onverharde Kromhagerweg, waar we rechtsaf slaan. Het is opnieuw klimmen tot we op het asfalt van de Eyserweg uitkomen net voor het buurtschap Trintelen, gelegen op het Plateau van Ubachsberg. Even naar links de Eyserweg op om dan bij de eerste gelegenheid naar links de veldweg, de Horensweg in te slaan. Op deze veldweg afdalend krijgen we zicht op het dorp Eys. Het is dit onverharde voetpad dat als locatie heeft gediend in de trailer van de Tv-serie ”Dagboek van een Herdershond” die uitgezonden is tussen1978 en 1980. Waar het weggetje lijkt rechtuit te gaan door een bomenlaantje, blijven we naar rechts door de bocht met bankje en veldkruis de Horensweg volgen tot we opnieuw na de haarspeldbochten op het asfalt van de Eyserweg staan. Naar rechts volgen we het asfalt in een klimmetje tot we na goed 250 meter linksaf door een klaphekje een weiland betreden. We wandelen dwars door dit grasland langs een tweetal draaihekjes. Door een klaphekje en een draaihekje gaan we na het trapje linksaf door nog een draaihekje en volgen het smalle pad in de helling tot we op het asfalt van de Eyserbosweg aankomen. De rood-witte markeringen geven aan dat we hier op het traject Nuth – Gulpen van het Pelgrimspad onderweg zijn.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Zicht op Eys
Op de steile Eyserbosweg, die met een hellingspercentage van 17% een niet weg te denken “puist” is in de Amstel Gold Wielerklassieker, gaat onze route naar rechts. Na een tiental meters betreden we naar links via een houten trappetje de Eyserbosschen, een hellingbos gelegen op de noordelijke dalwand van de Eyserbeek aan de rand van het Plateau van Ubachsberg. Nog steeds op de route van het Pelgrimspad komen we door het bosgebied langs een bankje met een informatiebord. Hier hebben we opnieuw een wijds panorama naar het zuiden richting Duitsland met Vaalserberg en de bossen rondom Vijlen. Aangekomen op een kruispunt van bospaden, daar waar het weidegebied aan onze linkerzijde ophoudt, daalt de route links naar beneden. We verlaten op dit punt het Pelgrimspad, dat hier rechtdoor gaat! We volgen het kronkelende bospad verder naar beneden en komen uit bij een open grasvlakte, waar we beneden links in de hoek van dit weitje via trappen opnieuw over een smal paadje langs bosrand afdalen. Door het bos staan we plotseling in het kleine en geïsoleerd gelegen buurtschap Piepert, gelegen aan een doodlopend weggetje enkel toegankelijk vanuit Eys. Op het asfaltweggetje gaat onze route met een bocht naar rechts om voorbij de laatste huizen over te gaan in een onverharde weg, die doorloopt tot het hek van het waterwingebied Roodborn. In dit natuurgebied Roodborn ontspringen talrijke bronnen, die door de Waterleiding Maatschappij Limburg worden geëxploiteerd. Hier gaan we links door een draaihekje en komen opnieuw aan de Eyserbeek. Het pad blijven we rechts van de Eyserbeek volgen en gaan over 2 knuppelbruggetjes en dan langs de beek door het 100 meter lange en 3 meter brede tunneltje van het Miljoenenlijntje.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Eys - Onderweg naar de Eyserbosschen
Na het tunneltje blijven we dit voetpad met een bocht naar rechts volgen naar een bankje en draaihekje. Door het draaihekje wandelen we nu door het open landschap met de Eyserbeek aan onze linkerzijde. Nogmaals een draaihekje en dan doorlopen tot een bruggetje van betonplaten. Daar linksaf nogmaals de Eyserbeek over en zo komen we opnieuw op het traject van het Pelgrimspad. De markering leidt ons omhoog langs een heg en naar rechts over de brede onverharde Piepert Broekweg gaat het in de richting van de bebouwing van het oude buurtschap Cartils, waar al in de 8e of 9e eeuw een grote hoeve gestaan heeft. Op de T-splitsing wandelen we naar links de Cartilserveldweg in. Even verderop komen we op de markering van het Krijtlandpad en we passeren vervolgens het monument voor de omgekomen militairen van het 434 Squadron Royal Canadian Air Force tijdens WOII. De Handley Page Halifax LL-243 ‘the Bluenose Outlaw’ heeft als bemanning: Pilot/Captain CG.F. Maffre, Radio Operator G.W. Snow, Mid-Upper Gunner Sergeant R.A. Meek, Tail Gunner Petty Officer V.J. Cownden, Flight Engineer, Sergeant A.W. Fuller, Navigator, Flying Officer A.G. Stacey, en Bomb Aimer Flying Officer J.E.J. Arscott. Het toestel is hier in de nacht van 27 op 28 april 1944 met zijn bemanning neergestort. De bommenwerper is op de terugweg van een raid op een belangrijk Duits rangeerterrein van het Belgische Montzen en wordt neergehaald door een tweemotorige Ju-88 nachtjager van Oberleutnant Georg Fengler van Stab IV / NJG 1. Op een zwerfkei is een plaquette aangebracht met de namen van de vier omgekomen bemanningsleden met de tekst: '28-4-1944 - Ter herinnering aan de omgekomen leden van de Royal Canadian Air Force, V.J. Gownden, G.F. Maffre, G.W. Snow, R.A. Meek'. De andere bemanningsleden zijn gevangen genomen of ontsnapt met de hulp van het verzet.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Eyserlinde - Verzetsmonument
De Cartilserveldweg vervolgend komen we bij de parkeerplaats Eyserlinde aan de Wittemerweg bij een volgend monument: het Verzetsmonument “Den Gevallene” (1951), een ontwerp van Pater G.L. Mathot C.s.s.R. en ir. A.H.J. Swinkels. Het is een zuilvormige beeldengroep van Limburgs natuursteen voorstellend drie nabestaanden, die een oorlogsslachtoffer dragen. Op de zijkanten van het voetstuk zijn de namen van 22 militairen, twee burgers en 19 verzetsmensen aangebracht die door oorlog of verzet zijn omgekomen. Het merendeel van deze verzetsmensen is opgepakt op vrijdag 21 juli 1944 door verraad. Op die dag wordt een zware slag aan het Limburgs verzet toegebracht, die bekend staat onder de naam ‘Klap van Wittem’. Dan worden twee Simpelveldse verzetsleden, Huub Hamers en Sjeng Bisschof van de Landelijke dienst voor Onderduikers, gearresteerd door de Duitsers als ze een Duitser willen laten onderduiken. Die dag volgen nog meer arrestaties en binnenvallen in Epen, Gulpen, Wittem, Simpelveld, Haanrade en Vaals. Tien personen werden gearresteerd, onder wie twee kapelaans en pater Baars, Redemptorist van Wittem. Slechts drie van hen overleven de tijd in gevangenis en concentratiekampen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Wahlwiller - Dal van de Selzerbeek
Vanaf de parkeerplaats Eyserlinde steken we de voorrangsweg schuin naar rechts over en volgen we de Karstraat met de rood-witte markering van het Krijtlandpad. Na goed 600 meter, waar de heg aan de linkerkant ophoudt, slaan we rechtsaf bij de paaltjes en wandelen zuidwaarts over een grasbaantje door het open landschap. Bij de routemarkering aangekomen gaat het naar rechts een holle weg in, die daalt in de richting van de Selzerbeek. We passeren een monumentje voor de door een noodlottig ongeluk omgekomen Matti Rijcken en een bankje, vanwaar we uitzicht hebben op het dal van de Selzerbeek. De holle weg buigt af naar links en zo komen we nu aan de stenen brug over de meanderende Selzerbeek, die vanaf haar bron in Duitsland, ten noorden van Vaals door Lemiers, Mamelis, Nijswiller, Wahlwiller en Partij stroomt om dan uit te monden in het riviertje de Geul. Voor het bruggetje volgt onze route naar links het voetpad op de noordelijke oever van de Selzerbeek We passeren enkele draaihekjes en komen langs een hek op de oever van de Selzerbeek aan de Botterweck.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Wahlwiller - St. Cunibertuskerkje met schilderingen van Aad de Haas(1920-1972)
Het loont de moeite om vanaf hier even Wahlwiller in te lopen en een bezoekje te brengen aan het St. Cunibertuskerkje. Dit cultuurhistorisch monument heeft een architectonisch, artistiek en bewogen verleden, die dan acht eeuwen teruggaat. Het is Hendrik III, Hertog van Limburg, die in 1215 het gedeelte van zijn patronaatsrechten van de kerk van Wahlwiller en Mechelen overdraagt aan De Johannieter Orde. Het is dan een rechthoekig zaalkerkje van kalksteen waarvan de restanten nu nog aanwezig zijn. De eerste ingrijpende verbouwing gebeurt in 1643 door de bouw van het verhoogde schip verhoogde en het priesterkoor. In het plafond van het priesterkoor zijn hiervan nog twee sluitstenen te zien. De laatste uitbreiding wordt in 1938 gerealiseerd, als twee zijtransepten aan de kerk worden toegevoegd. Maar het meest turbulent zijn de jaren 1946 tot 1949. In deze periode voorziet de Rotterdamse kunstenaar Aad de Haas (1920-1972) het kerkje van opmerkelijke muurschilderingen en kruiswegstaties. Aad de Haas is tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken in Zuid Limburg, omdat zijn werk wordt gezien als “Entartete Kunst”, die niet voldoet aan de eisen van het Nazi-regime. Hij krijgt in 1946 de opdracht en er ontstaat een onverkwikkelijk strijd over het expressionistisch schilderwerk met als apotheose de verbanning en verwijdering van de kruiswegstaties uit de kerk van Wahlwiller. Een omvangrijke restauratie in de jaren 1979 en 1980 heeft het St. Cunibertuskerkje en het schilderwerk van Aad de Haas van de ondergang behoed en is de verbannen kruisweg weer teruggekeerd in de devote ruimte waarvoor hij eertijds is ververvaardigd. Het schilderwerk van Aad de Haas wordt thans beschouwd als een van de hoogtepunten van de Nederlandse schilderskunst in de 20e eeuw.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Wahlwiller - Veldkruis onder aan de Kruisberg bij de Klinkersweg
De wandelroute verloopt aan het bruggetje over de Selzerbeek naar links in de richting van de Kruisberg om dan bij boerderij De Hofkamer langs het veldkruis rechtsaf het veldweggetje in te slaan. We zijn hier op het LAW Hertog Limburgpad. Een korte klim voert ons voorbij een bankje met uitzicht over het beekdal. Aangekomen op de kruising met de Schulsbergweg bij veldkruis en wegwijzer volgen we het asfalt naar rechts en zijn opnieuw op een traject van het Krijtlandpad. Naar Nijswiller gaat nu de route om net voor de eerste boerderij links door het draaihekje het Krijtlandpad te verlaten en door het weiland de eerste huizen van Nijswiller te bereiken. De Franiscanessenweg komt uit op de Ireneweg. Nu even naar links en meteen na 25 meter rechts een steegje door dat uitkomt op de Vossenstraat, die we uitlopen en die rechtuit overgaat in Op der Welsch. We passeren de R.K. Dionysiuskerk, een uit de 12e eeuw stammend Romaans zaalkerkje, dat in 1905 ingrijpend vernieuwd is naar plannen van de Linburgse Architect Pierre Cuypers. Zo zijn o.a. de rondboogvensters van het toenmalige koor met hun omlijstingen van Naamse steen uit de 17e en 18e eeuw verdwenen. Toch is van het oorspronkelijke schip uit de 12e eeuw nog vrij veel behouden, vooral het deel onder de huidige vensters. We komen nu in de Hofstraat waar we vrijwel meteen links een stenen trap op gaan. Op de klinkerweg wandelen we rechtsaf en houden we links een halfverharde weg aan. De holle weg stijgt naar het Plateau van Baneheide en wordt het een veldweg. In het wijdse landschap buigt de route naar links in de richting van een solitaire boom met veldkruis en wandelen hier naar rechts tot we in het buurtschap Baneheide staan.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Plateau van Baneheide
Hier gaat de route naar links, waar ooit de Romeinse heirbaan tussen Aken en Maastricht gelopen heeft om voorbij het laatste huis aan de linkerkant het eerste onverharde bospad naar rechts in te slaan. We zijn hier in een gebied van Staatsbosbeheer. Aangekomen aan de rand van het bosje gaat de wandeling naar links. En tussen de velden en akkers door gaat het steeds rechtuit tot we aan het tunneltje onder het Miljoenenlijntje komen. Pal voor de spoorlijn volgen we naar rechts het voetpad met de trappetjes omhoog. Boven op de spoordijk wandelen we parallel aan de rails het Thelehekkervoetpad af tot we aan de spoorwegovergang komen, die we oversteken. Hier volgen we de Stationstraat naar het voormalige spoorwegstation van Simpelveld. Dit station is geopend op 23 oktober 1853 en heeft als grensstation oorspronkelijk een lengte van 100 meter. In 1975 wordt het gedeeltelijk gesloopt, waarbij de goederenloods, diverse dienstruimten, de retirade en de wachtkamer verdwijnen. Het station ligt aan het zogenaamde Miljoenenlijntje, dat destijds is aangelegd voor het vervoer van steenkool uit de mijnen en wordt uiteindelijk gesloten voor wat betreft openbaar reizigersvervoer op 31 mei 1992. Dit betekent ook het einde van de verbinding met Aken. Tot die tijd hebben in het gebouw ook de manschappen van de Koninklijke Marechaussee Brigade Simpelveld dienst gedaan. Als blijvende herinnering heeft de Koninklijke Marechaussee, op verzoek van de ZLSM, toestemming gegeven voor het plaatsen van een plaquette bij de ingang van de vroegere visitatiezaal, de tegenwoordige restauratie. Het station heeft nu nog slechts een toeristische functie heeft. Op deze lijn rijdt nu gedurende de zomermaanden en op zondagen een stoomtrein van de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij, de Z.L.S.M die tegenwoordig nog slechts een toeristische functie heeft.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Simpelveld - Grensstation Simpelveld (1920)
Tegenover het station Simpelveld gaat de route direct vanaf de Stationstraat door een smal steegje, het Vinkebergske, tamelijk steil tussen twee huizen door naar de Irmstraat. Nu rest nog slechts het laatste stukje terug naar het vertrekpunt aan de Markt. In de Irmstraat gaat het naar rechts voorbij aan de St. Remigiuskerk om dan in de Dorpstraat naar links na een honderdtal meters op de rotonde de Markt te bereiken. De stevige rondwandeling door het Zuid-Limburgse heuvelland door de beekdalen van Eyserbeek en Selzerbeek met vele verrassende vergezichten zit er op!

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25000, 69E Heerlen
- In eigen beheer aangepaste Wandelroute Trage Tocht Simpelveld.



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 25-04-2015 door C.P.J. Aerssens