OP PAD RONDOM RIEL
Omgeving Riel Alphen 15 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Schijnvliegveld De Kiek
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek








 Parkeerplaats Kerkstraat 9, 5133 AJ Riel
Ongeveer 15 KM
Deze rondwandeling voert vanuit Riel naar het beekdal van de Oude Leij. We volgen deze waterloop stroomafwaarts door het buitengebied Landgoed Leikant en dan naar het oude buurtschap Zandstraat. We wandelen over de Goorstraat en steken via de Langebergsebaan door naar het gehucht Vijfhuizen. Vanhier bereiken we Druishuis met de St. Martinuskapel. Nu gaat het richting het buurtschap Alphen-Oosterwijk. Het laatste traject brengt ons naar de voormalige Scheinflugplatz Kamerun van de Duitsers in WOII. Op de laatste wandelkilometers voert de route langs de Brakelsche Heide en Looienhoek terug naar het vertrekpunt in Riel.

ROUTEBESCHRIJVING

De rondwandeling start vanaf de parkeerplaats aan de Kerkstraat in Riel en we wandelen langs de R.K. Kerk Sint Antonius Abt, een kruiskerk met westelijke ingangstoren, gebouwd in 1895 in Neo-Gotische stijl naar een ontwerp van architect Petrus Johannes van Genk (1844 - 1919), architect uit Leur. In 1932 is de kerk uitgebreid met een zijbeuk. Het interieur is rijk versierd met neogotische elementen: altaren, crucifix, glas in lood ramen en vele beelden. Toch geeft het totaal een rustig beeld. Speciale aandacht vraagt de doopvont achter de kerk uit 1519 en ook de oudste klok, gegoten door Jasper Moer uit ’s Hertogenbosch in 1519. De kerk is nog steeds voor een belangrijk deel in de oorspronkelijke staat en om die reden een rijksmonument. Toch heeft Riel al vanaf 1444 een eigen kapel, die toegewijd was aan de H. Catharina, die in 1520 verheven wordt tot parochiekerk. Zoals vrijwel overal in Noord-Brabant moeten de katholieken van Riel in de 17de eeuw hun kerk afgeven aan de protestanten. Dit gebeurt in 1629 als Frederik Hendrik ten tijde van de 80-jarige oorlog ’s Hertogenbosch inneemt. Pas in 1819 krijgen de Rielenaren hun kerk terug. Die oude kerk bestaat allang niet meer.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Monument Karl-Heinz Roschk
Op de T-splitsing met de Goirleseweg gaat de Kerkstraat over in de Dorpstraat. We volgen de Dorpstraat en we slaan bij de derde straat rechtsaf, de Beatrixstraat in. Het is hier op de hoek van de Beatrixstraat met de Dorpstraat dat we een opmerkelijk monument zien in de voortuin van Nr.34. Op een sokkel met plaquette staat het bronzen beeld van Karl-Heinz Rosch (1926-1944), een Duitse soldaat met twee kinderen onder zijn armen. Hij is met vijf andere jonge soldaten ingekwartierd in de boerderij van Kilsdonk in Goirle. Zijn eenheid heeft de zorg voor het kanon bij de boerderij. Op 6 oktober 1944, drie dagen na zijn verjaardag, slaan plotseling mortiergranaten in rond de boerderij en het Duitse kanon. Karl Heinz Rosch rent op de spelende kinderen Jan en Toos Van Kilsdonk af, pikt ze op en rent naar de wachtende moeder in de deuropening van de boerderij, waar hij ze aan hun moeder geeft. Snel rent hij weer terug om zijn neergegooide geweer op te pakken en wordt dodelijk getroffen door de inslag van een mortiergranaat. De stoffelijke resten van Karl-Heinz Rosch worden op het erf van de boerderij begraven. In 1948 wordt hij herbegraven op de Duitse militaire oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn (Vak: BF, Rij 10, Graf 238). De onthulling op 4 november 2008 van zijn monument in Riel zorgt enige onrust onder de bevolking, want Karl-Heinz Rosch is afgebeeld in uniform en met de ‘stahlhelm’ op het hoofd. Velen vinden dit ongepast, en de Gemeente Goirle wil er dan ook geen grond of ruimte voor afstaan. Zo staat het nu op privé terrein staat, waar het beeld een eerbetoon is aan Karl-Heinz Rosch en allen die het goede doen in kwade tijden.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Beekdal van de Oude Leij
We wandelen de Beatrixstraat uit en slaan rechtsaf de Julianastraat in tot op het Oranjeplein. Hier steken we schuin neer rechts over en kiezen voor de route door de Vonderwei naar het beekdal van de Oude Leij. Linksaf volgen we het schelpenpad langs de beek en wandelen langs de bebouwing van Riel tot KNP35 aan de Tilburgseweg. We steken recht over en vervolgen de grasbaan direct op de oever van de Oude Leij, die hier niet meer is dan een smalle sloot. Zo komen we aan het fietspad op het verhoogde tracé van het Bels lijntje. Bij KNP70 houden we de richting aan van Landgoed Leikant. Door kleinschalig landschapsbeheer van het beekdal in dit gebied kan de Oude Leij weer meanderen zoals in het verleden en met de aanleg van twee kikkerpoelen, een bijenknooppunt en bloemrijk grasland is een natte ecologische verbindingszone gerealiseerd. Z is de biodiversiteit in het gebied weer toegenomen met diverse plantensoorten, bos- en struweelvogels, amfibieën (zoals de vinpoot- en kamsalamander). Ook kleine zoogdieren (eekhoorn, egel, marterachtigen en muizensoorten) en andere ongewervelde dieren, dagvlinders en natte en droge biotopen hebben hier hun biotoop gevonden.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Landgoed Leikant
De groengele markering van het wandelroutenetwerk leidt ons door het kleine, smalle beekdal van de Oude Leij over een smal pad tussen struiken door, langs een bijenhotel en hoge bomen tot we tussen de weilanden staan. Naar links steken we de Oude Leij over en volgen we de grasbaan met aan de rechterzijde zicht op een in het weiland gelegen uitzichtpunt op de grasheuvel. We komen in het oude buurtschap Zandeind. Dit gebied behoort in 1329 tot de "gemene gronden", die aan Tilburg en Goirle zijn uitgegeven door de Hertog van Brabant, toen Heer van Breda. Het direct herkenbare kern wordt gevormd door het driehoekige Frankische pleintje omzoomd met een beukenhaag, waar grote met riet gedekte Brabantse langgevelboerderijen en dito schuren knus omheen liggen. Ze kijken allemaal tegelijk naar het kruisbeeld met de bronzen Lieveheer te midden van een goed verzorgd plantsoentje.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Buurtschap Zandeind
Het Zandeind is zijn eigen wereldje en leeft zijn eigen leventje! Slechts sporadisch haalt het de krant. Zo wordt er in maart 2010 een pistool gevonden bij de sloop van een woning. Het vermoeden bestaat dat het wapen uit WO II stamt omdat op die plaats het huis van de familie Reijnders is gebombardeerd in WO II. Maar de werkelijkheid is toch anders. Onderzoek wijst uit dat het pistool uit WOI is, als tijdens de algehele mobilisatie in het neutrale Nederland aan het Zandeind bij de familie Reijnders 3 militairen worden ingekwartierd met hun PSU en wapen. De uitrusting van deze 3 militairen belandt in de kelder en de wapens worden goed opgeborgen. Als de mobilisatie eind 1918 wordt opgeheven, vertrekken de militairen en vermoedelijk is er een pistool in de kelder in een verborgen spleet achtergebleven. In WO II wordt dit huis bij beschietingen in 1944 door de geallieerden, gericht naar het Vliegveld Gilze-Rijen, zo beschadigd dat het moet worden afgebroken. Bij de bouw van een nieuw huis wordt het wapen in 2010 gevonden. Het is nu te bezichtigen in het Oudheidkundig Streekmuseum in Alphen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Langbergsebaan
Bij KNP80 wandelen we rechtsaf de Goorstraat in. We laten Zandeind achter ons en wandelen tot aan de smalle bosstrook, die na goed één kilometer de Goorstraat kruist. De route gaat hier naar links over het bospad, dat later overgaat in een grasbaan tot we op de Vijfhuizenbaan uitkomen. Hier wandelen we rechtsaf. Voorbij de Schellebaan passeren we KNP84 en staan even verderop in het gehucht Vijfhuizen, dat zijn naam ontleent aan de gelijknamige plek waar in 1840 slechts vijf huizen gestaan hebben! In Vijfhuizen houden we links aan bij KNP44 en het bankje over de Druisdijk. Voor we dit buurtschap bereiken passeren we de heel bijzondere Camping ’t Buitenland met opmerkelijke accommodaties. Hier kun je overnachten in een Mongoolse yurt, Finse kota, Pip wagen of een echte Tipi! Dan bereiken we de centrale kruising met het Dijksbaantje bij KNP91.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Druisdijk - St. Martinuskapel
Druisdijk is een van de weinige plekjes in Brabant waar je teruggaat in de tijd. Het gehucht ligt halverwege Riel en Alphen langs een met boerderijen en eikenbomen omzoomde weg. De naam Druijsdijk duikt pas op na 1800, maar al in de 7e eeuw zou hier een aan St. Martinus toegewijd streekkerkje gestaan hebben. Volgens de legende is het opgericht door een Frankische kluizenaar Paulus, een bekeerling van de missionaris St. Lambertus. In latere tijden duikt het jaartal 1444 op en al sinds 1540 wordt St. Maarten op de Druisdijk in een kapel vereerd, die in de loop der eeuwen verdwenen is. Maar dit heeft Pastoor Willem J.C. Binck, oprichter van Brabants Heem, niet onberoerd gelaten. Hij is het die in 1934 hier op Druisdijk een nieuwe kapel voor St. Martinus laat bouwen van grijze betonplaten en later ommuurd om daarmee een nieuwe impuls te geven aan de St. Martinusdevotie ter plaatse. Begin 70-tiger jaren van de vorige eeuw wordt de kapel het slachtoffer van de tweede beeldenstorm. Het interieur werd ontruimd. Maar gelukkig is de St. Martinuskapel recentelijk opnieuw gerestaureerd en heeft het strooien dak plaats gemaakt voor een pannendak met klokkentorentje. Tegen de wanden souvenirs uit het Rijke Roomsche Leven met dominant boven het altaar het beeld van St. Martinus, die zijn mantel deelt met de bedelaar. Een intentieboekje biedt belangstellenden hun gebeden neer te schrijven. De kapel is een goed onderhouden paradijsje met picknickbank ervoor en als de kapel gesloten is, kan bij de aangrenzende boerderij de sleutel gehaald worden.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Alphen-Oosterwijk - Oude Rielseweg
Vanaf Druisdijk gaat bij KNP91 de route naar rechts. Het brede zandpad leidt ons langs de bosrand naar KNP92 bij Kampeerboerderij Het Zwaluwnest aan de Oosterwijksestraat. We wandelen linksaf tot we aan de Rielseweg staan. Hier steken we recht over en komen nu in het oude buurtschap Alphen-Oosterwijk. Het heeft door de lintbebouwing met bomenlaan en nog een aantal oude karakteristieke en monumentale boerderijen het historisch karakter van het Brabantse platteland behouden. We passeren meteen aan de rechterzijde een van de oudste boerderijen in het buurtschap Alphen-Oosterwijk, een langgevelboerderij uit de 18ee eeuw. De binnenmuren zijn nog van leemstenen en aan de achterzijde is het pand voorzien van een uilengat. De vrijstaande Vlaamse schuur heeft een schilddak met ervoor een oude voedersilo. Dan komen we op de kruising met de Oude Rielseweg, die hier aan de linkerzijde als een smalle kasseienstrook verloopt tussen de langgevelboerderij uit 1885 aan de Oosterwijksestraat 12 de een Vlaamse schuur van rond 1900. Nu gaat de route langs het Mariakapelletje Onze Lieve Vrouw in de Zon, gebouwd door de buurt na de bevrijding uit dankbaarheid voor het bespaarde oorlogsgeweld van WOII. De kapel is door Monseigneur Jos Baeten op 10 juni 1947 ingezegend en zijn bisschopswapen met spreuk Aurora Consurgens siert de gevel. In het kapelletje zien we ook de een ingemetselde steen uit 1611 met het wapen van Prins Maurits van Oranje-Nassau, Heer van stad en land van Breda , tussen twee klauwende leeuwen. We vervolgen de Oosterwijksestraat langs KNP93 en steken bij KNP94 het Bels Lijntje over en gaan op de T-splitsing linksaf de Oude Tilburgsebaan op.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Alphen-Oosterwijk - Kapel Onze Lieve Vrouw in de Zon
Over de Oude Tilburgsebaan, de vroegere verbindingsweg van Tilburg via Hoogstraten naar Antwerpen, brengt de route ons aan het einde van het asfalt bij Kamp de Kiek. Dit omheinde defensieterrein van de Koninklijke Luchtmacht is tijdens WOII in 1940 door de Duitsers aangelegd als schijnvliegveld op De Kiek, een heideveld en bosgebied, dat zijn naam ontleent aan de Tilburgse doktersfamilie Kieckens, die hier rond 1860 een bos aanlegt tussen Alphen Riel. Na WOII worden op het terrein de afluisteractiviteiten tijdens de Koude Oorlog ondergebracht, die in 1997 worden opgeheven. Het open gebied is nu in voor explosieven, kleine springladingen en handvuurwapens en oefenen er de helikopters van het Defensie Helikoper Commando van de Koninklijke Luchtmacht een oefening op het militair terrein van Kamp de Kiek.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Infopaneel Schijnvliegveld De Kiek
Het gebied is beter bekend onder de naam Scheinflugplatz Kamerun, met codenaam SF 37, naar de Duitse kolonie. Het heeft in 1940 bij de aanleg 3 start- en landingsbanen, een bunker, barakken, schijnwerpers, luchtafweergeschut en vliegtuigen, allemaal fake. De vliegtuigen waren van hout en moesten vanuit de lucht echt lijken. Het geheel dient als bliksemafleider om de aandacht van de geallieerde piloten af te leiden van het echte vliegveld Gilze-Rijen. Helaas leidt het ook tot “verkeerde” bombardementen van de geallieerden, zoals op 20 oktober 1943 als zes boerderijen volledig en twee deels, in het nabijgelegen Brakel worden verwoest. Daarbij vallen drie slachtoffers: Joanna Bekkers, Maria Schellekens en Johanna Jeanson en drie ernstig gewonde burgers. Het nepvliegveld was verboden terrein voor burgers en werd bewaakt door echte soldaten.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Schijnvliegveld De Kiek
De Oude Tilburgsebaan vervolgend bereiken we de plek waar in het bosperceel tegenover Kamp De Kiek sinds 2019 in het kader van 75 jaar Bevrijding de herinnering aan de Scheinflugplatz Kamerun weer aandacht heeft gekregen. De restanten van de betonnen commandobunker met infopaneel en de ruïne van de voormalige werkplaats zijn nog duidelijk aanwezig. Maar het meest opvallend is het in cortenstaal uitgevoerde schijnvliegtuig van kunstenaar Bart Somers. Hij heeft gekozen voor de Messerschmitt Bf 109, het bekende Duitse jachtvliegtuig, met dezelfde afmetingen: 9 meter lang, 10 meter breed en zo'n 2,5 meter hoog. Je kunt er overheen lopen, aan de vleugel gaan hangen of in het roestvrijstalen stoeltje de beleving ervaren van de piloot die zijn bommen moest afgooien. Dit kunstwerk is een bezoek meer dan waard. Het is een plek geworden die uitnodigt om na te denken en te mijmeren, want vrijheid is niet vanzelfsprekend!

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Messerschmitt Bf 109 op Schijnvliegveld De Kiek
Vanaf het schijnvliegveld gaat onze route langs de omheining van Kamp De Kiek op het laatste traject richting Riel. We passeren nu het bosgebied van de Brakelsche heide, een particulier landgoed van 45 hectare, dat gelegen is ten zuiden van Riel. Het gebied sluit in het oosten aan op het dal van de Leij met het Riels Laag en dankt zijn naam aan het ten noorden ervan gelegen oude buurtschap Brakel, waarvan de bewoners vroeger de heide benutten. Het gebied behoort tot 1798 tot de Hoeve ter Braken, eigendom van de Abdij van Tongerlo. Het voormalig heidegebied is tegenwoordig beplant met naaldhout, Amerikaanse eik en rododendron. Eigenaar is de Familie Van Lith de Jeude.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Riel - Cockpit Messerschmitt Bf 109 op Schijnvliegveld De Kiek
Voorbij KNP24 en de Berkendreef aan onze rechterzijde komen we op een kruising met wegkruis en slaan linksaf de Akkerweg op. Op de Y-splitsing bij KNP23 houden we rechts aan en volgen de Koestraat. We komen hier in buurtschap Looienhoek. Aan het einde van de Koestraat wandelen we naar rechts en leidt het zandpad ons naar de verharding van de Oude Tilburgsebaan bij KNP22. Rechtsaf langs de sportvelden kiezen we voor het smalle voetpad tussen haag en omheining linksaf en komen in de Heisteeg. Rechtsaf brengt de route ons naar de Kerkstraat. We volgen deze doorgaande straat rechtsaf naar het centrum, waar de parkeerplaats aan de Kerkstraat het eindpunt van de rondwandeling is.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25 000, 50E Gilze
- TopoKaart 1:25 000, 50F Tilburg
- Wandelroute in eigen beheer



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gewijzigd en aangepast op 3-12-2020 door C.P.J. Aerssens