RONDJE WESTELIJK DEEL LANDSCHAPSPARK PAUWELS
Omgeving Loon op Zand - Tilburg Noord 15 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad in het buitengebied van Loon op Zand
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek












 Witte Kasteel, Kasteellaan 17, 5175 BC Loon op Zand
Ongeveer 15 km
Deze rondwandeling gaat door het westelijk gebied van Landschapspark Pauwels. Het Witte Kasteel in Loon op Zand is startpunt. We wandelen rond het Blauwe Meer en door het open landschap van Landgoed Huis ter Heide langs stortplaats De Spinder en voorbij de Rioolwaterzuivering Tilburg. Na oversteek van de N261 gaat de route voorbij de flats in Tilburg Noord naar het Peerke Donders park, een bijzondere plek, die behoort tot het unieke Tilburgse erfgoed! Als we de Burgemeester Bechtweg zijn overgestoken, bereiken we het buitengebied van de Nieuwe Warande. Door een kleine natuurgebied wandelen we verder over de Zwaluwstraat door het kleinschalig cultuurlandschap Zwaluwenbunders. Aangekomen bij KNP72 pikken we de markering van het Pauwelspad op. Hier gaat het traject door het buitengebied Quirijnstok en Vijfhuizen richting KNP43. Terug op weg naar Loon op Zand passeren we de educatieve schapenboerderij Pauwelshoeve, vanwaar we over het Moleneind en achter de bebouwing van Molenwijk terug wandelen naar het Witte Kasteel.

ROUTEBESCHRIJVING

De wandelroute start op het landgoed van het Witte Kasteel bij KNP41 naast het toegangshek naar het voorplein. In het met statige bomen omzoomde laantje staat ook een het infopaneeltje van het Pauwelspad. Bij KNP41 hebben we zicht op het Witte Kasteeltje, waarvan het huidige gebouw stamt uit 1777. Het oorspronkelijke kasteel is veel groter van opzet geweest en dateert uit 1387. Het behoort dan toe aan Hertogin Johanna van Brabant en bestaat uit een eenvoudige bakstenen woontoren van ongeveer 11 bij 13 meter met muren van twee meter dik. Rond 1400 bewoont Ridder Pauwels van Haestrecht het kasteel, maar hij raakt betrokken bij de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In die strijd kiest Pauwels van Haestrecht partij voor de Graaf van Holland. Toch slaagt het machtige leger van het Hertogdom Brabant er niet in het kasteel te verwoesten. Maar voor het kasteel vormt de belegering niet haar laatste succesvolle wapenfeit. Ook in de Tachtigjarige Oorlog wordt het kasteel tot twee maal toe belegerd en kan ook dan niet worden ingenomen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Kasteel Loon op Zand - Ets Hendrik Causé, 1730
Diverse adellijke en vooraanstaande families hebben het kasteel bewoond, dat in de 15e en 16e eeuw enorm is uitgebreid. Er komen bijgebouwen, zoals een onderkomen voor soldaten, een bakkerij en een smederij. Een kasteel is in die tijd een dorpje op zich. Tijdens deze eeuwen bezoeken beroemde personen het kasteel, zoals de Zonnekoning Lodewijk XIV, die er enige tijd logeert tijdens de krijgstocht in 1672, het rampjaar, tegen de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën. Ook Napoleon bezoekt tijdens de Franse overheersing het Witte Kasteel. Ook daarna worden in de 16e en 17e eeuw een aantal vleugels aan het kasteel gebouwd. Maar in 1778 treft het noodlot het kasteel van Loon op Zand. Een ingrijpende verbouwing vindt dan plaats, waarbij de eerder aangebouwde vleugels worden gesloopt evenals een monumentaal poortgebouw. Het oudste deel van het kasteel, een Middeleeuwse donjon, blijft als enig resterende vleugel gedeeltelijk staan. Zo ontstaat het huidige, fraai blank gestuukte kasteel, een in 18e eeuwse stijl opgetrokken landhuis, gebouwd op een deel van de oude fundamenten, waardoor enkele keldergewelven met ribloze kruisgewelven bewaard gebleven zijn. Bij deze drastische verbouwing is de ingang van het kasteel van de westzijde naar de noordzijde verplaatst en de vensterindeling aangepast. Op het voorplein komt een koetshuis en een woning voor het personeel. Sinds 2013 is het beheer van het Witte Kasteel in handen van de Stichting Het Witte Kasteel.

We lopen het statige bomenlaantje helemaal uit in de richting van de doorgaande weg van Loon op Zand naar Tilburg. We steken over en door het Vrijerslaantje bereiken we aan het einde de Klokkenlaan. Naar rechts komen we in de Kerkstraat bij KNP98. Hier gaat het naar links. In de bocht naar rechts wandelen we rechtdoor de Bergstraat in en laten de bebouwing van Loon op Zand achter ons. Onder het viaduct van de N261 door gaat het rechtuit tot we tussen huisnummer 64 en 66 naar links het graspad inslaan. Aan het einde rechtsaf om dan voor de bosrand naar links in te slaan. Het bospad zorgt voor enkele hindernissen van omgewaaide bomen, die het bospad blokkeren. We passeren hier de voormalige vloeivelden met een oppervlakte van tien hectare. Het gebied is decennia lang gebruikt voor de zuivering van het rioolwater met chroomvervuiling, afkomstig van de vele leerlooierijen in de omgeving. De grond ligt er nog braak bij en zal in de toekomst ruimte bieden aan een zonnepanelenpark. Aan het einde van het bospad komen we aan het noordelijk hekwerk van Recreatieplas Experience Island ‘t Blauwe Meer en volgen het asfalt naar rechts. Op de kruising met het Spinderspad steken we bij KNP10 recht over. Na het wildrooster slaan we linksaf door het klaphekje en volgen het grasbaantje door het weidegebied van Huis ter Heide naar het volgende klaphekje aan het Spinderspad. We volgen het asfalt even naar rechts en gaan bij het bosje opnieuw rechtsaf door een klaphekje. Opnieuw wandelen we over het grasbaantje door het weidegebied tot we bij KNP67 uitkomen op het brede zandpad.

© L.A.W.V.VIA-VIA
De Spinder - Hoogspanningsmasten
Bij KNP67 slaan we linksaf op de Baan achter de Plakken langs het uitzichtpunt met bank. Na het wildrooster komen we op de kruising van het Spinderspad. Hier gaat onze route rechtsaf langs de parkeerplaats. De route gaat over het Spinderspad, die in de bocht naar links bij de vluchtheuvel overgaat in de Vloeiveldweg tegenover de milieustraat en vuilstort De Spinder van de Gemeente Tilburg. We wandelen hier linksaf over het Loonse Spinderspad. Dit traject leidt ons langs de rioolwaterzuivering, die de Gemeente Tilburg in 1972 heeft gebouwde aan de Vloeiveldweg en die sinds 1995 is overgedragen aan Waterschap De Dommel. Het gezuiverde rioolwater wordt afgevoerd in het riviertje de Zandleij. Hier op locatie ligt ook het Burgerwindpark De Spinder, een windpark met vier molens, dat vanaf eind 2019 groene stroom produceert voor zo’n 7.500 huishoudens in de regio Hart van Brabant. De route verloopt verderop met de bocht naar rechts over het snelfietspad van Tilburg naar Waalwijk langs de N261. Als we aan het talud van de Burgemeester Bechtweg komen, worden we langs het talud onder het viaduct naar links afgeleid. Opnieuw linksaf bij KNP8 wandelen we direct langs de Burgemeester Bechtweg over het fietspad. Langs enkele verkeerslichten na de oversteek van de autoweg N261 gaat de route rechtsaf het talud af.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Graffiti onderweg
Over de stenen trap komen we in het Speelbos Tilburg Noord en langs Volkstuinpark Noord, een van de grotere volkstuinen in Tilburg. We zijn hier aan de noordkant van de wijk Stokhasselt. De wandelroute gaat voor de omheinde honden uitlaatplek naar links door het wandelgebiedje. Langs de Skatepark Tailfish en nog even rechtdoor langs de laatste flat en huizen komen we over het Vivaldipad aan de Stokhasseltlaan. We steken rechtover en vervolgen onze wandeling over de parkeerplaats langs de Sibeliusflat en het trafostation. Het voetpad gaat achter de bebouwing langs. Steeds rechtdoor komen we aan de Pater Dondersstraat. De route gaat linksaf en we bereiken na goed 100 meter het Peerke Donderspark.

Het Peerke Donderspark, gelegen in het oude buurtschap de Heikant in Tilburg Noord, is de plek waar Peerke Donders in 1809 het levenslicht ziet. De sinds 1982 door paus Johannes Paulus II zalig verklaarde Peerke Donders is bekend geworden door zijn werk in de melaatsenkolonie 'Batavia' in Suriname. Aan deze eenzame, verstoten en vergeten mensen heeft hij zich 27 jaar toegewijd. Dagelijks trekt hij rond om er de zieken te bezoeken, hen te verzorgen, te bemoedigen, stervenden op hun dood voor te bereiden en ze te begraven. Hier in het Peerke Donderspark staat een replica van zijn geboortehuisje, een gerestaureerde kapel in Surinaamse bouwstijl (1920), een reusachtige kruisweg (1933) en sinds 2009 het Peerke Donders Paviljoen, een museum dat zijn persoon, zijn leven en werk van naastenliefde op een eigentijdse wijze onder de aandacht van het publiek brengt van met name de jongere generaties. Het museum wordt beheerd door de Stichting Peerke Donders Paviljoen, opgericht met instemming van en in nauwe samenwerking met de Redemptoristen, de Pater Donders Vereniging, de Norbertijnen en hun Parochie Heikant-Quirijnstok in Tilburg. Dit alles maakt duidelijk dat Tilburg ‘zijn’ Peerke Donders niet heeft vergeten en zo is het Peerke Donderspark verworden tot een pelgrimsoord en pleisterplaats, waar menig Tilburger regelmatig heen gaat. .

© L.A.W.V.VIA-VIA
Peerke Donders Park - Peerke Donders in melaatsenkolonie 'Batavia'
Na ons bezoek aan het Peerke Donderspark vervolgen we de Petrus Dondersstraat tot op de T-splitsing met de Moerstraat. We slaan rechtsaf de Moerstraat in, waar we op de Y-splitsing rechts aanhouden. Aangekomen bij KNP53 gaat onze route linksaf over de grasbaan tot we de Rugdijk bereiken. Hier linksaf en met de bocht naar rechts en naar links wandelen we over het viaduct over de Burgemeester Bechtweg. Bovenop het viaduct nemen we meteen de trappen rechtsaf het talud af. De groengele markering van het wandelroutenetwerk voert ons onder aan het talud door een klein natuurgebiedje met paddenpoel. We zijn hier in een deel van het authentiek kleinschalig cultuurlandschap Zwaluwenbunders. Als we op oude topografische kaarten kijken, was de Zwaluwenbunders een aaneengesloten bos en heide gebied grenzend aan de Nieuwe Warande, een vierkant bosperceel, doorsneden door kaarsrechte drijflanen, dat in 1757 door een van de laatste heren van Tilburg, Gijsbertus van Hogendorp van Hofwegen (1668-1750) is aangelegd als privaat jachtterrein. Hij noemt dit gebied Nieuwe Warande om zich te onderscheiden van zijn voorganger Willem van Hessen-Kassel (1682-1760), die in 1712 aan de westkant van Tilburg de Oude Warande heeft laten aanleggen.

Met de klok mee gaat de route rond het natuurgebiedje naar de Zwaluwsestraat. Links aanhoudend over het brede zandpad komen we bij KNP72. De route gaat rechtsaf en we pikken het traject van het Pauwelspad op in de richting van Loon op Zand. Langs een bomenrij en de Heikantse loop komen we aan de Quirijnstokstraat en wandelen naar rechts voorbij de B&B De Nieuwe Warande. Voor de boerderij aan de linkerkant slaan we linksaf en komen in open landbouwgebied, waar we verderop het bruggetje over de Lindse Loop oversteken richting Vijfhuizen.

© L.A.W.V.VIA-VIA

Hier in het buitengebied van Vijfhuizen is op 21 juli 1944 rond 2.00 uur de Avro Lancaster III ND752 AA-O van het 75 Squadron RNZAF gecrasht. Deze bommenwerper is met een 9-koppige bemanning vertrokken van de RAF vliegbasis Mepal Cambridgeshire voor een bombardement op de Rheinpreussen synthetische olie-installatie in Meerbeck in Duitsland. Op de terugvlucht wordt het toestel aangeschoten door de Messerschmitt Bf 110 G-4 van Hauptmann Hermann Greiner van het 11./NJG 1, die opgestegen is vanaf vliegveld Sint-Truiden, en door de Junker Ju 88G van Leutnant Bruno Heilig van de Stab IV./NJG 3, vliegend vanuit Düsseldorf. De Avro Lancaster III explodeert voordat het de grond raakt en crasht in meerdere brandende en niet brandende delen. Van de bemanning komen om: Pilot Flying Officer Henry John Burtt, Sergeant Vernon Charles Cornish, Sergeant Walter Frederick Carter, Flight Sergeant George Arthur Levy, WO Gottfred Lyall Gillan, Sergeant W.F Voerman en Sergeant G.A. Heffen. Pas op 23 juli wordt het toestel ontdekt en de lijken worden door de Luchtbeschermingsdienst overgebracht naar de Algemene Begraafplaats Gilzerbaan, waar ze hun laatste rustplaats krijgen. Flight Sergeant V. Connell en WO1 H.J.M Coedy overleven de crash en worden als vermist opgegeven, maar worden later alsnog door de Duitsers gevangen genomen.

Vanaf het bruggetje verloopt het pad tussen kerstboompercelen met een bocht naar rechts en links. Nogmaals naar rechts achter een verbouwde woonboerderij langs en met de bocht naar links bereikt de route op Vijfhuizen KNP43. Over het asfalt rechtsaf bereiken we de Houtsestraat, waar we linksaf over het grasbaantje langs de Zandleij wandelen, vrij van het drukke verkeer. Na 300 meter slaan we rechtsaf Moleneind in. Meteen aan de linkerzijde volgen we de groengele markering langs een poel en door het open veld naar de verderop bij KNP55 gelegen Educatieve Boerderij Pauwelshoeve, die in 2018 is aangekocht door de Stichting Educatieve Boerderij Tilburg - Loon op Zand, centraal gelegen in het Landschapspark Pauwels. Het is de thuisbasis van schaapsherder Bart van Ekkendonk met zijn bedrijf ‘De Lachende Ooi’.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Buitengebied Vijfhuizen - bruggetje over de lindse Loop
Op Moleneind wandelen we linksaf en volgen de klinkerweg met voor ons zicht op de eerste bebouwing aan de zuidkant van Loon op Zand. De route komt uit op de T-splitsing met de Gildeweg, Naar links steken we de Kasteelhoeveweg over. Achter de bebouwing langs wandelen we het grasbaantje helemaal uit tot we op de Ecliptica staan. Even naar links en we staan aan het toegangshek van landgoed het Witte Kasteel, waar we onze rondwandeling gestart zijn.

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25.000, 44H Waalwijk
- Wandelroute uitgezet in eigen beheer.



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 24-01-2024 door C.P.J. Aerssens