DE GULDENBERG ROUTE
Omgeving Udenhout - Helvoirt 18 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Udenhout - "De Rustende Jager"
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek








 Uitspanning "De Rustende Jager" - Udenhout
Ongeveer 18 km.
Deze rondwandeling start vanaf Uitspanning “De Rustende Jager” en voert door het natuurontwikkelingsgebied Hengstven. Vanaf hier gaat de route naar het bosgebied rondom conferentieoord De Guldenberg met vrij toegang op wegen en paden. Vervolgens wandelen we door buurtschap Distelberg voorbij aan Camping Duinoord om dan langs het meest oostelijke duingebiedje van de Loonse en Drunense Duinen naar de Helvoirtse Hoeve te gaan. Daarna gaat de wandeling terug langs de noordzijde van het duinengebied en bereiken we door de bossen van de Hooge Heide het buurtschap Giersbergen. Het laatste traject van deze wandeling verloopt door het Varkensbos naar het vertrekpunt.

ROUTEBESCHRIJVING

Voor deze dagwandeling vertrekken we vanaf Uitspanning “De Rustende Jager”, gelegen aan de Oude Bosschebaan en al sinds mensenheugenis hét cafeetje van buurtschap Den Brand in Udenhout is. Het oude cafeetje ligt van oudsher gunstig aan een kruispunt van wegen en aan de ingang door de duinen naar Giersbergen. Het is al sinds 1920 in handen van de familie Klijn, die het boerderijcafeetje in 1934 aan Natuurmonumenten verkoopt op voorwaarde dat ze er altijd mogen blijven wonen. Aan het einde van WOII wordt “De Rustende Jager” door de Duitsers in brand geschoten en na de oorlog weer opgebouwd in landelijke stijl, waar de jagers, maar ook de militairen die in de duinen op bivak zijn, een borreltje konden kopen. Maar in de jaren '70-'80 van de vorige eeuw krijgt het café een andere klandizie, doordat de verbindingswegen verhard worden. Het wordt voor de toeristen naar de Loonse en Drunense Duinen beter bereikbaar. Bovendien komt in 1988 “De Rustende Jager” weer in handen van de familie Klijn en zorgt de blijvende samenwerking met Natuurmonumenten voor toenemend succes.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Udenhout - Op weg naar het Hengstven
We verlaten de parkeerplaats bij KNP84 over de Oude Bosschebaan in oostelijke richting tot aan de het eerste pad naar links bij KNP18. Hier is ook de toegangsroute naar het mountainbikepad, dus even opletten. We steken het mountainbikepad over en volgen de groengele markering verderop naar rechts. Zo komen we op een breed zandpad waar we even rechtsaf slaan en dan het eerste bospad naar links inwandelen. Tegen de klok in komen we aan een open gebied en volgen de route langs het prikkeldraad tot aan een kruispunt van zandpaden. Hier verloopt onze route rechtuit langs het bankje, de markering van het wandelroutenetwerk volgend. Zo bereiken we een klaphekje, waar we naar rechts worden afgeleid naar het open gebied van het Hengstven.

Het Hengstven is een belangrijke verbinding tussen het noordelijk gelegen droge zandlandschap van de Loonse en Drunense Duinen en het zuidelijk gelegen natte moerasgebied van De Brand. Maar sinds 2015 wordt dit vroegere agrarische landschap opnieuw ingericht naar een mozaďeklandschap van bloemrijk grasland, droge en natte heide, houtwallen en kleinschalige akkers. Toch is deze metamorfose van landbouwgebied naar natuurgebied is niet de eerste grote landschapsverandering in de geschiedenis van het Hengstven. AI in de dertiende eeuw zijn de oerbossen in dit drassige gebied gekapt en komt er heide en later landbouwgebied voor in de plaats. Er liggen aanvankelijk ook drie grote vennen: Boompjesven, Diepven en Hengstven. Nu gaat Natuurmonumenten dit oorspronkelijk drassige vennengebied weer in ere herstellen. De waterstand wordt verhoogd en de bemeste bovenste grondlaag van de oorspronkelijke zandbodem verwijderd. Hierdoor zullen de drie grote vennen terugkeren in het landschap en krijgt ook de heide weer kansen om te groeien. Dit draagt bij aan een grotere biodiversiteit van de flora en fauna.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Helvoirt - Natuurontwikkelingsgebied Hengstven
We steken het natuurontwikkelingsgebied Hengstven dwars door tot aan het hekje in de zuidoostelijke hoek. Hier bij KNP8 komen we ook aan het mountainbikepad en gaan we naar rechts. We volgen de zandweg met de bocht naar links tot we aan het einde met de bocht naar rechts opnieuw op de Oude Bosschebaan uitkomen bij KNP10. Hier is een picknickplaats met infozuil van de Loonse en Drunense Duinen. We slaan bij KNP10 linksaf en volgen de zandweg met fietspad. Op de zandweg slaan we na ongeveer 700 meter het tweede pad naar rechts in bij de groengele markering. Het eerste bospad naar links brengt ons naar het 21 hectare grote bosgebied Guldenberg. De naam Guldenberg verwijst naar een kleine zandheuvel die hier lag in een moerassig gebied. De boeren moesten een florijn betalen om hun karren over deze heuvel te laten trekken. Maar De Guldenberg is beter bekend als het voormalig retraitehuis van de paters Jezuďeten met de oorspronkelijke naam: Retraitehuis Loyola, verwijzend naar de H. Ignatius van Loyola, stichter van de Jezuďeten. Het retraitehuis is in 1965 gebouwd naar een ontwerp van de architecten Mens en Pruyn uit Vught en in gebruik genomen als een "trefpunt van mensen en meningen”. In de jaren 70 staken de Jezuďeten hun werk in het retraitehuis. Hierna wordt het gebouw beheerd door de Stichting Guldenberg. Deze gebruiken het eerst als internaat en later voor het geven van trainingen en organisatieadvies. Tegenwoordig is er een conferentiehotel gevestigd.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Helvoirt - Conferentieoord Guldenberg
Langs de slagboom betreden we het terrein van conferentieoord Guldenberg met vrij toegang op wegen en paden. We wandelen richting hotel en slaan ervoor rechtsaf langs het sportveld en de vijver. Rechtdoor komen we bij een slagboom aan een asfaltweg, die we oversteken. Door het bos verloopt de route met de bocht naar links. Het pad wordt breder en we passeren een in het bos gelegen villa aan onze rechterzijde. Dan hebben we zicht naar rechts op open terrein met in de verte het kasteel Zwijnsbergen. We buigen af naar links en over de onverharde weg komen we aan een asfaltweg, de Guldenberg. Naar links tot aan de ingang van conferentieoord Guldenberg, waar we naar rechts de toegangsweg volgen. Voorbij de toegang links naar het hotel, nemen we in de bocht het bospad naar rechts en volgen met de bocht naar links het bospad tot aan de zandweg met fietspad, de Oude Bosschebaan. Hier gaat de route naar links voorbij het weiland tot bij KNP12. Rechtsaf wandelen we tot KNP14 en slaan hier opnieuw rechtsaf. Dit zandpad blijven we volgen en krijgen verderop naar rechts zicht op het open terrein. Het pad gaat over in asfalt als we het buurtschap Distelberg binnen wandelen over de Hoenderstraat.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Distelberg - Afbeelding zijgevel Hoenderstraat 4
Op de eerste kruising staat een boerderij uit 1702 die oorspronkelijk ook als herberg heeft dienst gedaan met op de zijgevel kijken een geschilderd houten paneel, dat vertelt dat hier op 6 mei 1810 Napoleon met zijn gevolg gepasseerd is. Dat zou erop wijzen dat de nederzetting Distelberg aan een doorgaande route ligt, die in de Napoleontische tijd is aangelegd. Langs deze zijgevel wandelen we ’t Hoog op en komen aan het einde met de bocht naar links aan de Duinoordseweg bij de toegang tot Camping Duinoord. De route gaat bij het infopaneel van het Wandelroutenetwerk en KNP6 even de Giersbergsebaan op om dan het eerste bospad naar links te nemen. We volgen het pad dat ons langs de noordzijde van een zandverstuiving leidt. Het is het voormalig militair terrein de Distelberg, dat vanaf januari 2004 niet meer in gebruik is en in 2007 door de Dienst der Domeinen overgedragen is aan Natuurmonumenten.

Aangekomen bij KNP16 gaan we naar links en komen op een breed zandpad dat we schuin naar links oversteken en langs een sloot verder vervolgen. De route gaat tot aan KNP15 en daar nemen we het pad naar rechts. We blijven de groengele markeringen volgen en negeren de zijpaden tot we op het zandpad van de Giersbergsebaan uitkomen. Hier steken we recht over en wandelen parallel aan het mountainbike pad noordwaarts. Rechts van ons hebben we zicht op open terrein. Waar het mountainbikepad naar links afbuigt, wandelen we rechtuit tot op het asfalt van de Margrietweg. Hier gaat de route even naar links over het asfalt tot het punt waar naar rechts het beukenlaantje in naar horecagelegenheid De Helvoirtse Hoeve, Een ideale plek voor een pauze halverwege de rondwandeling.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Helvoirt - Laantje naar de Helvoirtse Hoeve
Vanaf deze uitspanning wandelen we terug door het laantje naar de Margrietweg, die we oversteken en rechtuit vervolgen door opnieuw een laantje tot aan de kruising van zandpaden bij KNP17. Naar rechts wandelen we nu opnieuw over het verlengde van de Giersbergsebaan. Ons wandelpad verloopt wel parallel aan dit zandpad, maar duidelijk ernaast. Na iets meer dan 1,5 kilometer op het punt waar ons pad de Giersbergsebaan raakt, slaan we linksaf het bospad in. We komen verderop uit bij KNP88. We volgen het bospad tot KNP87 en slaan hier rechtsaf. We zijn hier in het bosgebied dat op de topografische kaart vermeld staat als Zwarte Berg en Hoge Heide. Bij KNP92 aangekomen kiezen we voor de richting naar KNP98. Zo passeren we de meest noordelijke stuwwal van de Loonse en Drunense Duinen net ten zuiden van het buurtschap Giersbergen. Het is een eeuwenoude wal, die omstreeks de 14e eeuw door de omwonenden is aangelegd en die moest voorkomen dat akkers en weilanden worden bedolven onder het oprukkende stuifzand. Zomereiken en grove dennen zijn dan aangeplant om het zand tegen te houden. Zij zaaiden zich uit en vormden zo het bos. Deze wal was vroeger veel hoger, maar is door weer en wind, erosie, in de loop der tijd een stuk lager geworden.

Langs deze stuwwal komen we op de zandweg met fietspad van “De Rustende Jager” naar het buurtschap Giersbergen. Giersbergen is in de eerste helft van de 13e eeuw ontstaan als uithof van de Abdij Ter Kameren in België, een abdij van de Cisterciënserinnen, als Hertog Hendrik II van Brabant in 1244 150 bunder woeste grond op die plaats schenkt aan die abdij. In 1614 wordt overgegaan tot verkoop van de uithof. De uithof is dan met een gracht omgeven en door een poort toegankelijk. De twee pachthoeven, de Poorthoeve en de Maaihoeve, worden verkocht aan twee rentmeesters. Op de fundamenten daarvan zijn de thans bestaande boerderijen en de met riet bedekte boerenschuren opgetrokken. Het dorpje Giersbergen komt in de 17e eeuw in moeilijkheden door het oprukkende zand. Al lang is hier intensief getracht het stuivende zand vast te leggen door middel van beplantingen. Het is overigens nog niet zo lang geleden dat Giersbergen alleen bereikbaar was over duinpaden. Geleidelijk doet ook de moderne 20e eeuw hier haar intrede. In 1951 krijgt Giersbergen pas een algemene waterpomp ten behoeve van de bevolking en in 1956 en 1965 volgt aansluiting op het elektriciteit- en waterleidingnet.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Op pad door de Helvoirtse Heide
We steken het fietspad schuin naar rechts over en laten Herberg De Drie Linden, een aardige pauzeplaats, rechts liggen. Zo komen we over een dijkje aan KNP98 en vervolgen de route over het bospad naar KNP97 waar we linksaf slaan. Langs een klein open veldje beginnen we aan een korte klim naar een zandduin met wijds uitzicht over het stuifzandgebied. Hier staan we bij KNP80, een met eiken begroeide wal, die zorgt voor een natuurlijke bescherming van Giersbergen. De route gaat hier naar links door het op de topokaart aangegeven Varkensbos. Dit Varkensbos is genoemd naar de wilde zwijnen die hier tijdens en na WOII leefden. Vanwege het oorlogsgeweld waren zij vanuit Duitsland naar hier gevlucht. Ze zijn later allemaal afgeschoten omdat ze veel schade aanrichtten op de omliggende landbouwgronden.

Het bospad zoekt kronkelend zijn weg lag de groengele markeringen en kom in de buurt van het fietspad van Giersbergen naar “De Rustende Jager”. Aangekomen bij een hoge oprukkende zandduin, begroeid met grove dennen, moeten we naar rechts. Over de duinrug hebben we zicht op de het stuifzand met pijpenstro en we volgen naar links de bosrand tot naar links worden afgeleid door het bos. Het bospad slingert zuidwaarts tot we bij KNP82 uitkomen. Hier gaat de route nog even naar links om ons bij KNP85 naar het fietspad te leiden. Naar rechts zien we het startpunt van deze rondwandeling: “De Rustende Jager”. Eindpunt bereikt!

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25000, 44H Waalwijk
- TopoKaart 1:25000, 45C 's Hertogenbosch
- Wandelroute uitgezet in eigen beheer



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gewijzigd en aangepast op 12-12-2016 door C.P.J. Aerssens