RONDOM GEOGRAFISCH MIDDELPUNT BENELUX
Omgeving Moergestel - Oisterwijk 20 KM

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel - Het Geografisch Middelpunt van de BeNeLux
Vertrekpunt
Afstand
Korte karakteristiek









 Parkeerplaats Raadhuisstraat Moergestel
Ongeveer 20 km
Deze rondwandeling in het buitengebied tussen Moergestel en Oisterwijk ontleent zijn naam aan het geografische middelpunt van de BeNeLux in Moergestel. De route gaat dan naar het open landbouwgebied en bosgebied van de Kerkeindsche Heide ten zuiden van de A58. Dan volgt een doorsteek naar het Berghven of Galgeven en het Mariakapelletje aan de Moergstelseweg. Via Landgoed Ter Braaken langs de zuidzijde van Landgoed Oude Hondsberg komen we opnieuw in het dal de Reusel. Dan gaat het richting het Brandven langs het middelpunt van de Gemeente Oisterwijk naar uitspanning Croy ’t Stokske. Vanaf hier gaat de route terug naar Moergestel voorbij aan het Allemansven en het Hildsven en op het laatste traject door het Moergestelse Broek opnieuw langs de Reusel teug naar het vertrekpunt in Moergestel.

ROUTEBESCHRIJVING

de parkeerplaats in het centrum van Moergestel bij de R.K. Parochiekerk St. Jans Onthoofding voor vertrek van deze rondwandeling. Hier vinden we onder aan de voet van de toren met toegangsportaal een in het plaveisel aangebracht mozaïek, uitgevoerd in kleurige straatstenen, voorstellend het hoofd van Johannes op een schaal. De oorsprong van deze kerk gaat terug tot in 1110, als deze voor het eerst onder jurisdictie van het Kapittel van Luik staat en later onder de Norbertijnen van Tongerloo. De kerk wordt meerdere malen verwoest en gaat na de 80-jarige Oorlog bij de Vrede van Munster (1648) over in handen van de Protestanten. Vanaf 1690 doet het priesterkoor dienst als raadhuis. In deze periode beschikt Moergestel over een schuurkerk, zoals de meeste dorpen in de Kempen. In 1809 krijgt de parochie haar kerk terug en de gemeente zit dan even zonder raadhuis. Kerk en toren zijn dan in zeer slechte staat en worden zo goed mogelijk hersteld. In 1880 vindt tenslotte een grote restauratie plaats en tevens een uitbreiding van de kerk onder leiding van architect Carl E.M.H. Weber (1820-1908). In 1932 wordt deze kerk gesloopt, omdat de restauratiekosten zeer hoog zijn, terwijl de kerk bovendien te klein wordt door het groeiend aantal parochianen. Architect Hendrik Willem Valk (1886-1973), een van de belangrijkste architecten van het traditionalisme, ontwerpt de nieuwe kerk die weer tegen de toren werd gebouwd. Deze toren is uit het jaar 1610, maar algemeen wordt aangenomen dat hij van rond 1500 stamt. Het is een voorbeeld van de Late Gotiek, de Kempische Gotiek. Typisch zijn de steunberen die van boven naar beneden steeds smaller toelopen met veel versierende elementen, de rijkversierde klokkenzolder en de versierde ingang. De toren, sinds 1949 eigendom van de parochie, staat op de monumentenlijst.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel - Pastoorspaadje
Aan de achterzijde van de kerk gaan we van start bij KNP78 en wandelen door het Pastoorspaadje, een smalle aan weerszijden omzoomde beukenhaag, die de kerkgangers vroeger gebruikten om naar de mis te gaan. Al sinds mensenheugenis loopt dit kerkpad hier volgens hetzelfde tracé en mondt met een bocht naar links uit in de Postelstraat. We slaan hier rechtsaf en gaan op de Y-splitsing rechtdoor langs het kerkhof aan de Bosstraat. Nu gaat onze route linksaf langs het skateparkje het doorlopende straatje in. Hier komen we aan het einde uit op de oever van de Reusel. We volgen nu het jaagpad op het dijkje tot we de stuw in de Reusel bereiken bij KNP76. Hier hebben we zicht op het Moergestelse Broek dat 107 hectare groot is aan weerszijden van de A58 ligt. De Reusel is hier door Natuurmonumenten weer teruggebracht in zijn natuurlijke loop en heeft de grondwaterstand verhoogd, zodat het Moergestelse Broek weer aantrekkelijker geworden is voor de grutto, kievit en andere weidevogels. Hier slaan we rechtsaf en passeren de natuurijsbaan aan de Scheerm. Maar opvallender is hier de bijzondere plek in Moergestel die aangeeft dat zich hier het geografische middelpunt van de BeNeLux bevindt, getuige een ANWB-paal die als richtingwijzer de afstanden weergeeft naar Brussel (132 km) en Luxemburg (317 km) en de dorpen in de directe omgeving. Op de klinkerweg aangekomen wandelen we linksaf langs het open gebied van het Moergestelse Broek. Met de bocht naar rechts bereiken we aan het einde van deze straat een standerdmolen, die beeldbepalend is voor Moergestel.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel- Standaardmolen aan de Scheerm
Deze standerdmolen is de enige in Nederland waarvan de constructie van de kast niet gesteund wordt door weegbanden, maar door veldkruisen. Hij staat hier sinds 1852, als C. Roozen vergunning krijgt om de molen te kunnen verplaatsen. Daarvoor stond de molen in het nabijgelegen Biest-Houtakker. De oudste vermelding van een molen op die locatie dateert al van 1280! De kast van de huidige molen is in aanleg zeer oud en enkele delen dateren uit begin 1600 en is in 1985 en 1992 gerestaureerd. Aan het begin van deze eeuw staat de molen geruime tijd stil en op 3 oktober 2007 zijn de roeden gestreken en is de gietijzeren insteekkop van de houten bovenas verwijderd. In 2009 is een nieuwe 6 meter lange as gegoten door de Nijmeegsche IJzergieterij en in het najaar gestoken. De gietijzeren as is omkleed met de oude, houten bovenas. De 26 meter lange roeden van de firma Derckx zijn in september 2009 gestoken. Begin 2010 is de molen weer maalvaardig

Op de hoek bij de molen gaat onze route linksaf langs de picknicktafel en voorbij de rotonde steken we verderop bij het viaduct de drukke A58 over. Nu volgen we even de Vinkenberg en negeren bij KNP39 de afslag linksaf Aboomsestraat om dan meteen tegenover huisnummer 19 rechtsaf langs de bermpaal met groengele markering in te slaan (Lommerlaantje). Aan het einde komen we op een T-splitsing, waar we linksaf slaan (Heuveldwarsstraat). We nemen nu de eerste weg naar rechts voor de picknicktafel, Sebrechtsedijk, en slaan eerste zandweg bij KNP98 naar links. We passeren KNP90 en komen onder de hoogspanningsleiding langs een megastal aan de linkerhand op een asfaltweg (Pijnendijk). Hier gaat de route naar rechts en we nemen het eerste pad voor de boerderij aan de linkerzijde linksaf langs de afsluitbalk. Aan het einde op de T-splitsing (Herstalsedijk) slaan we bij KNP7 rechtsaf. Dit zandpad lopen we uit tot aan de bosrand van de Kerkeindsche Heide bij de afsluitbalk en KNP8. Hier wandelen we rechtsaf langs de rand van het bos en het open gebied van de Kerkeindsche Heide aan onze rechterzijde. Als het pad naar links buigt en het open gebied achter zich laat, lopen we door tot op de kruising van bospaden bij de bermpaal met groengele markering. We steken hier rechtover tot aan de brede zandweg. Hier slaan we rechtsaf en bereiken de Pijnendijk met fietspad. Naar links lopen we de Pijnendijk op.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Oisterwijk- Galgeven of Berghven
Als we verderop aan een afsluitboom en voetgangerssluis komen, gaan we rechtsaf door de sluis en komen bij KNP92. We wandelen rechtuit langs het heidegebied Jonkerbos en Kerkeind. De route maakt een bocht naar rechts en we lopen dit pad langs het heidegebied helemaal uit tot op een T-splitsing, waar we linksaf slaan. Aan het einde van dit bomenlaantje bereiken we het hekwerk van de parkeerplaats een de A58. Hier gaat het pad naar rechts, dat aan het einde van de parkeerplaats overgaat in asfalt. Voor de afsluitbalk nemen we raar rechts de trappen in het talud naar het viaduct over de A58. Boven aan de asfaltweg, de Eindhovenseweg, moeten we even naar links langs de vangrail om dan bij KNP94 over te steken en dan opnieuw rechtsaf achter de vangrail over het viaduct te lopen. Nu meteen linksaf de trapjes nemen om het talud af te komen. Op het asfaltweggetje naar links. We wandelen tot aan het hekwerk en voetgangerssluis aan onze rechterzijde. Door de sluis komen we in het bosgebied de Brekxsche Hoven van Staatsbosbeheer. We wandelen rechtdoor en negeren de afslag rechtsaf bij KNP94B. Aan het einde van dit bospad komen we op een brede zandweg en slaan rechtsaf bij KNP95. Het pad buigt langs een weilandje linksaf. Dan nemen we het eerste bospad naar links, dat ons naar het Galgeven of Berghven leidt.

Met de klok mee wandelen we rond dit 30 hectare grote ven, dat in bezit is van Brabants Landschap. Het is omringd is door heuveltjes. Op één daarvan heeft ooit een galg gestaan en op een andere een windmolen uit 1811, die als volmolen werd benut door Tilburgse textielfabrikant Pieter Johannes van den Bergh (1811-1894). Deze bracht de wollen stoffen voorheen van Tilburg naar Dordrecht om ze daar te vollen. Er was bij de volmolen een kleine nederzetting gebouwd, met enkele vol- en wasinrichtingen, enkele arbeiderswoningen en een kantoortje. Daarom heet dit ven ook wel Berghven. Van de nederzetting is niets meer over, op enkele destijds geplante loofbomen na. Ondanks dit alles wordt ook nu nog Kleine zonnedauw, Waterdrieblad en Moerashertshooi in de omgeving van dit ven gevonden. In 2005 heeft men kalkrijk water uit de ondergrond in dit ven gelaten om zo de zuurgraad omhoog te brengen, want het water was levenloos geworden door het vollen van de wol in het verleden. En onlangs zijn de oevers opgeschoond en is er bos gerooid. Zo wandelen we dicht langs de oever en passeren een zwerfsteen en zitbank met uitzicht op het wateroppervlak. Dan passeren we aan de linkerzijde het Keelven en rechtuit doorlopend en een bospad links negerend komen we aan het einde van het pad op een T-splitsing. Hier slaan we linksaf en dan nemen we het eerste bospad naar rechts bij de bermpaal. Nu meteen linksaf bij KNP11en het pad met de bocht naar rechts en links uitwandelen tot op de zandweg met fietspad bij KNP12B, de Heukelomsebaan. Hier steken we schuin naar rechts over en vervolgen de route nu door Landgoed Ter Braaken over het Jozef Frankenpad, vernoemd naar de natuurbeschermer die veel voor de Oisterwijkse natuur heeft betekend, maar in 1963 helaas in een van de vennen is verdronken, omdat hij niet kon zwemmen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel- Beekdal van de Reusel
Het pad gaat over in een mooie beukenlaan langs een pril beekje, de Braakloop, een halfnatuurlijke waterloop die aan de zuidkant van Landgoed Ter Braaken loopt en waaraan het gebied zijn naam ontleent. Als we verderop tussen een tweetal rood gekopte bermpaden aan de rechterzijde een wit kapelletje zien, slaan we rechts af. We staan direct bij het Mariakapelletje aan de drukke doorgaande weg van Oisterwijk naar Moergestel. Deze Kapel is toegewijd aan O.L. Vrouw van de Vrede. Het is een eenvoudige, eenbeukige kapel met halfrond gesloten apsis, opgetrokken in baksteen en gewit en maakt deel uit van de bakstenen entreepoort met ezelsrugmuur van het Landgoed “De Hooge Braaken”. Het is de Haarlemse zakenman Carol Schade (1909-1977), wonend op Landgoed ‘De Hooge Braaken’, die na het ‘op wonderbaarlijke wijze’ in Brussel overleven van een zwaar auto-ongeluk, belooft op zijn landgoed een Mariakapel te bouwen. Dat gebeurt in 1939 naar een ontwerp van architect W.A.M. van der Ven uit Velp gebouwd. De kapel, die op 8 december 1939 door pastoor Janssen van Moergestel wordt ingezegend, heeft niet meer dan acht knielplaatsen, waarvan vier tevens met een zitplaats. In de apsis van de kapel staat een kunststof gepolychromeerd Mariabeeld (1990), 60 cm hoog uit het atelier Van Paridon, Amsterdam, met een kroon op haar hoofd en het kind Jezus op de arm, dat in zijn linkerhand een wereldbol houdt. Het beeld is in 1992 geschonken door de Tilburgse kunsthandel Van Erp-Broekhans, nadat de kapel door brand grotendeels verwoest is. De kapel heeft een zadeldak en een dakruiter met klokje. Boven de ingang staan de woorden ‘Ave Maria’. Aan de voorkant van de kapel is een steen ingemetseld met een Mariafiguur met kind, waarop de datum van inzegening staat en de vermelding dat de kapel is toegewijd aan O.L. Vrouw. Pas na WOII is de kapel aan O.L. Vrouw van de Vrede toegewijd en in mei 1950 wordt een gedenkplaat onthuld met de namen van 35 Nederlandse militairen, verzetsmensen en geallieerde militairen die tijdens de oorlogsjaren in Oisterwijk en Moergestel hun leven hebben gegeven.

Langs het kapelletje en door het toeganghek van de Hooge Braaken volgen we het pad tot de eerste afslag naar links bij KNP13. We volgen we bospad langs de zuidzijde van het bos- en heidegebied van Landgoed Oude Hondsberg. Landgoed Oude Hondsberg, een 83 ha groot landgoed, is eigendom is van Brabants Landschap. De naam "Honsberch" duikt voor het eerst al in 1591 op bij 'n scheiding en deling en komt ook in de 17e eeuw voor. Er is dan enige malen sprake van "Den Hontsberg onder Huyckelom". De tot nu toe gevonden gegevens zijn maar povertjes en in ieder geval onvoldoende om uit te maken of de Oude Hondsberg van thans identiek is met de Hondsberg, waarvan vroeger sprake was. Er ligt o.a. een psychiatrische inrichting, waarvan een in Neo-Lodewijk XVI-stijl opgetrokken villa eigenlijk de Hondsberg vormt. Rond 1800 is de Hondsberg in Oisterwijk gebouwd als hotel, begin 1900 verbouwd tot landhuis en sinds 1961 is er een tehuis voor onderzoek en behandeling voor ernstig gedragsgestoorde kinderen gevestigd. Het is gelegen in een idyllisch park met enkele monumentale bomen. We passeren KNP20 en rechtuit over enkele heuveltjes staan we dan aan de Reusel. Over het bruggetje gaat onze route rechtsaf en verderop door een draaipoortje. Nu opent zich het landschap en krijgen we zicht op het dal van de Reusel. Pal langs de Reusel blijven we het jaagpad volgen tot we aan een verharde weg (Waterhoefstraat) komen.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel- Je waant je in de voormalige DDR
Onze route gaat hier naar links en we wandelen over het asfalt tot we op de T-splitsing staan bij KNP18. De route gaat naar rechts over “t Stokske en vervolgens het eerste onverharde pad linksaf. Aan het einde komen we op een zandweg bij KNP47, waar we rechtsaf slaan en langs het Brandven wandelen. We komen op een 5-sprong. Hier geeft een infopaneel aan dat dit het geografisch middelpunt van de Gemeente Oisterwijk is. Onze route gaat hier langs de rustbank rechtuit over de Heiligenboom tot we bij KNP19 Restaurant Croy ’T Stokske bereiken. Dit is een uitstekende gelegenheid voor de middagpauze. Na die wpauze verloopt de route nu linksaf over de drukke Zandstraat met smal en dubbel fietspad tot we na 700 meter aan de bosrand rechts van de Zandstraat KNP1 zien staan. Hier slaan we rechtsaf en wandelen door het bos langs het particulier Landgoed Allemansven met het gelijknamige ven. Dit Allemansven maakt deel uit van het vennenrijke gebied rond Moergestel en Oisterwijk. Het hart van het 14 hectare grootte landgoed bestaat uit het ven en het geheel vormt van uit landschappelijk- en ecologische oogpunt bezien een fraai en waardevol gebied. Het Allemansven is in de vijftiger jaren van de vorige eeuw nog de officiële zweminrichting van Moergestel, maar als er entreegeld wordt gevraagd, blijkt de interesse voor het ven spoorslags verdwenen. Voorbij aan de Biezemansput rechts en met de nog jonge Rosep aan onze linkerzijde bereiken we in het gehucht Heiligenboom, een van de vele buurtschappen in dit landelijk gebied tussen Moergestel en Oisterwijk. Bij KNP64 steken we de Oirschotseweg over en vervolgen we onze route over het Hildsven. Het asfalt gaat over in een onverhard pad en als we op de T-splitsing aan de bosrand komen wandelen we naar rechts en hebben even verder aan onze linkerzijde het Hildsven, een voedselrijk ven dat aan de randen geleidelijk overgaat in hoger gelegen zandgronden en is sinds 2001 beschermd natuurgebied. Het is niet toegankelijk en ligt verscholen en niet zichtbaar vanaf het zandpad.

© L.A.W.V.VIA-VIA
Moergestel- Moergestelse Broek
Waar het zandpad overgaat in asfalt passeren we bij Hild 15 een omstreeks 1930 gebouwde langgevelboerderij. We houden de bocht naar rechts aan en komen op een klinkerweg, die we verder volgen. Aangekomen bij Hind 12, De Spie, bij KNP75 slaan we linksaf en volgen het doodlopende klinkerweggetje dat in het buitengebied overgaat in een karrenspoor. We passeren het Blekven, een visplek van HSV de Rietvoorn en komen nu voorbij KNP75 opnieuw in het Moergestelse Broek. Aangekomen op de oever van de Reusel worden we naar links geleid over de stuw. Nu gaat de route bij KNP76 rechtsaf over het jaagpad langs de Reusel. We lopen deze grasbaan helemaal uit tot aan de brug over de Reusel bij de Oirschotseweg. We slaan linksaf de Raanhuisstraat in en komen langs het monument ter herinnering aan Generaal-Majoor Colin Muir Barber (1897-1964), commandant de 15th Scottish Infantry Division en onder wiens leiding de Schotten Moergestel bevrijd hebben op 25 oktober 1944. Zijn statige gestalte van 2,03 m gekleed in Schotse rok is in brons vervaardigd door de plaatselijke kunstenaar Hans van Brunschot en onthuld in 1994. Het zijn Luitenant Archie Fletcher en Alex Somerville, manschappen van de 3e Tank Battalion Scots Guards, die deel uitmaken van deze 15th Scottish Infantry Division, die hier op die dag op deze plek rond het middaguur als eerste met de tank “Montrose” de Reusel bereiken, terwijl er op hun aanrijroute via Oirschot en Spoordonk slechts een paar schermutselingen hebben plaatsgevonden. De beide bevelvoerende tankofficieren vinden de brug opgeblazen. Bewoners van Moergestel gooien van alles in de Reusel om de Schotten te kunnen laten oversteken via een loopbrug. De eerste Churchill-tank blijft in het riviertje steken en de Scots Guards moeten een bruglegger-tank laten oprukken om voor de oprukkende colonnes een verdere opmars goed te kunnen laten verlopen. Het is Generaal C.M. Barber zelf die hier in Moergestel beraadslaagt met zijn staf hoe de colonnes zo snel mogelijk door de nauwe straten van dit dorp geleid kunnen worden naar Biest-Houtakker, Oisterwijk en Tilburg om vanuit het zuidoosten en oosten de bevrijding van Tilburg in te zetten. Maar door de grote hoeveelheid voertuigen komt het verkeer muurvast te zitten. De snelle opmars over de as Best-Oirschot-Moergestel komt tot stilstand en Oisterwijk kan pas de volgende dag op 26 oktober en Tilburg weer een dag later 27 oktober bevrijd worden. Generaal Barber brengt de nacht in Moergestel door aan de Oisterwijkseweg 76. Door de Raadhuisstraat keren we terug naar het plein in het centrum van Moergestel bij de R.K. Parochiekerk St. Jans Onthoofding.

Deze wandeling is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Maar ten aanzien van wijzigingen of onvolledigheden in de tekst kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

Charles Aerssens

KAARTEN:

- TopoKaart 1:25.000, 51A Oisterwijk
- Wandelroute uitgezet in eigen beheer



Lange Afstand Wandelvereniging "VIA-VIA".
Gegenereerd op 14-06-2017 door C.P.J. Aerssens